Το στέλεχος Omicron (B.1.1.529) απομονώθηκε από τα 629 δείγματα που ελέγχθηκαν από το Eθνικό Δίκτυο Γονιδιωματικής Επιτήρησης του ιού SARS-CoV-2, που λειτουργεί υπό το συντονισμό του ΕΟΔΥ, την περίοδο 01 Σεπτεμβρίου 2022 έως 18 Οκτωβρίου 2022.
Σύμφωνα με τα στοιχεία για πρώτη φορά καταγράφονται κρούσματα των υποπαραλλαγών BQ.1 (10 κρούσματα) και ΒQ.1.1 (5 κρούσματα), (υπο-παραλλαγές της ΒΑ.5), συνολικά 15 κρούσματα.
Ταυτοποιήθηκαν, επίσης, 35 κρούσματα ως υποπαραλλαγή της BA.2 (BA.2.75), τη γνωστή «Κένταυρος». Συνολικά, έως τώρα έχουν ταυτοποιηθεί 66 στελέχη με υπο-παραλλαγή BA.2.75.
«Καμπανάκι» από ECDC
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών, η BQ.1 και η BQ1.1 αναμένεται να γίνουν τα επικρατέστερα στελέχη του ιού στην Ε.Ε. και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο στα μέσα Νοεμβρίου και στις αρχές του Δεκεμβρίου 2022.
Αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει σε μια αύξηση του αριθμού κρουσμάτων της Covid-19 τις επόμενες εβδομάδες, σύμφωνα με νέα επιδημιολογικά δεδομένα που δημοσιεύτηκαν την Παρασκευή από το ECDC.
Εργαστηριακές μελέτες στην Ασία δείχνουν ότι η BQ.1 έχει τη δυνατότητα να διαφεύγει σε σημαντικό βαθμό της ανοσολογικής απόκρισης.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα περιορισμένα στοιχεία που είναι διαθέσιμα, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η BQ.1 σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης συγκριτικά με τις υποπαραλλαγές ΒΑ.4 και ΒΑ.5 της Όμικρον.
Όπως σημειώνει το ECDC, η ενίσχυση της εμβολιαστικής κάλυψης τόσο με τις πρώτες όσο και με τις ενισχυτικές δόσεις στις πληθυσμιακές ομάδες που δεν έχουν εμβολιαστεί ακόμη, παραμένει προτεραιότητα.
Αναμένεται επίσης ότι θα χρειαστούν πρόσθετες ενισχυτικές δόσεις για τα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης.
Τι γνωρίζουμε για τις νέες υποπαραλλαγές
Όπως προαναφέρθηκε περίπου το 75% των υποπαραλλαγών του κορωoνοϊού είναι «απόγονοι» του στελέχους BA.5 της μετάλλαξης Omicron.
Τα πιο αξιοσημείωτα νέα στελέχη (περίπου 6) έχουν δείξει κάποιου βαθμού πλεονέκτημα έναντι του BA.5 και άλλων προκατόχων, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανότατα έχουν εξελιχθεί σε πιο μεταδοτικά και διαφεύγουν της ανοσίας σε διάφορους βαθμούς. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι κάποιο από αυτά είναι πιο λοιμογόνο από τα προηγούμενα στελέχη.
Αυτό που είναι επίσης αξιοσημείωτο για αυτά τα στελέχη είναι ότι δείχνουν να έχουν αυτό που ονομάζεται «συγκλίνουσα εξέλιξη», δηλαδή μοιράζονται παρόμοιες μεταλλάξεις – παρά το γεγονός ότι είναι διαφορετικά στελέχη – ως αποτέλεσμα της αντιμετώπισης του ίδιου τείχους ανοσίας στους ανθρώπους. Για παράδειγμα, τέσσερα από τα πιο σημαντικά νέα στελέχη (BA.4.6, BF.7, BQ.1.1 και BA.2.75.2) μοιράζονται την ίδια μετάλλαξη R346T στην πρωτεΐνη ακίδα S, η οποία έχει συνδεθεί με μεγαλύτερη ανοσολογική διαφυγή.
Αλλά η μεγαλύτερη ανησυχία για αυτή τη νέα ομάδα υποπαραλλαγών είναι ότι πολλές από αυτές φαίνονται ανθεκτικές στα υπάρχοντα μονοκλωνικά αντισώματα. Πέντε – BA.2.75.2, BA.4.6, BF.7, BQ.1.1. και XBB – έχουν αποδειχθεί σε μελέτες ότι είναι ανθεκτικά στο Evusheld (συνδυασμός tixagevimab και cilgavimab), το οποίο υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές γραμμές άμυνας κατά της COVID-19 για άτομα που είναι ανοσοκατεσταλμένα. Δύο – το XBB και το BQ.1.1 – έχουν αποδειχθεί επίσης ανθεκτικά στο μονοκλωνικό αντίσωμα Bebtelovimab.
Ποια νέα υποπαραλλαγή είναι η πιο ανησυχητική
Δεν είναι ακόμη δυνατόν να προσδιοριστεί ποια από νέες υποπαραλλαγές είναι συγκριτικά η πιο μεταδοτική ή αυτή που διαφεύγει περισσότερο της ανοσίας, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για την επίπτωσή τους στη νοσηρότητα. Αλλά με βάσει όσα είναι γνωστά μέχρι τώρα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτές που χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή αυτή τη στιγμή είναι οι BQ.1 και XBB.
Πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια έναντι των νέων υποπαραλλαγών
Αν και μπορεί να υπάρξει κάποια μείωση της αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά οποιουδήποτε νέου στελέχους του κορoνοϊού που μεταλλάσσεται διαρκώς για να διαφύγει του τείχους ανοσίας, ανακύπτει το ερώτημα αν τα νέα επικαιροποιημένα εμβόλια είναι αποτελεσματικά έναντι των νέων υποπαραλλαγών.
Οι ειδικοί θεωρούν πως είναι πιθανόν να είναι αποτελεσματικά, δεδομένου ότι οι νέες υποπαραλλαγές πηγάζουν από τα στελέχη BA.4 και BA.5. που καλύπτουν τα επικαιροποιημένα εμβόλια. Το πόσο αποτελεσματικά, μένει να ειδωθεί στην πράξη.
