Το ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΙ ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ – Πώς τα μικρόβια διαμόρφωσαν την ιστορία μας αποκαλύπτει την αλληλένδετη πορεία των μικροβίων και του ανθρώπου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι μια έκδοση του Οxford University Press.
ΜΙΚΡΟΒΙΑ. Ήταν εδώ πολύ πριν από εμάς. Η ιστορία του ανθρώπου ήταν ανέκαθεν άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία των μικροβίων. Ζουν ανάμεσά μας εξελισσόμενα διαρκώς, διαμορφώνοντας τον πολιτισμό μας μέσα από μολύνσεις, ασθένειες και πανδημίες.
Την ίδια στιγμή, ο διαρκώς μεταβαλλόμενος και περίπλοκος πολιτισμός μας, με τα εξημερωμένα μας ζώα, τον συνωστισμό μας στις πόλεις, τους πολέμους και τις πολυσύχναστες εμπορικές μας οδούς, έχει επηρεάσει με τη σειρά του την εξελικτική πορεία των μικροβίων. Οι μικροβιακές λοιμώξεις έχουν μειώσει πληθυσμούς και έχουν διαμορφώσει σε βάθος την ανθρώπινη ιστορία – και όσο αλλάζουμε τη στάση και τη συμπεριφορά μας απέναντί τους τόσο αλλάζουν και τα μικρόβια τη δική τους.
Συνδυάζοντας στοιχεία καταστροφικών επιδημιών με εύληπτες επιστημονικές πληροφορίες και συναρπαστικές ιστορικές αναδρομές, αρχής γενομένης με έναν δραματικό απολογισμό της επιδημίας SARS στις αρχές του 21ου αιώνα, η Dorothy Η. Crawford μας ταξιδεύει πίσω στον χρόνο για να παρακολουθήσουμε την αλληλένδετη πορεία μικροβίων και ανθρώπου. Η συγγραφέας μάς προσφέρει μια σύγχρονη ματιά σε αρχαίους λοιμούς και επιδημίες, εντοπίζοντας κομβικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Αποδεικνύοντάς μας ότι ο σημερινός τρόπος ζωής μας θέτει για άλλη μία φορά σε κίνδυνο, διερωτάται αν θα μπορούσαμε ποτέ να αναχαιτίσουμε πλήρως τα μικρόβια ή αν θα πρέπει να διαμορφώσουμε μια πιο μικροβιοκεντρική θεώρηση του κόσμου. Μεταξύ των πιθανών απαντήσεων, ένα πράγμα γίνεται σαφές: παρά τη σύγχρονη κατανόησή τους και όλες τις επιτυχίες μας στην τιθάσευσή τους, δεν θα απαλλαγούμε ποτέ από τους θανατηφόρους συντρόφους μας.
H Dorothy H. Crawford είναι ομότιμη καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και διετέλεσε αναπληρώτρια διευθύντρια για τη Δημόσια Κατανόηση της Ιατρικής την περίοδο 2007-2012. Από το 2001 είναι Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου και της Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ το 2005 έλαβε το παράσημο του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για τις υπηρεσίες της στην ιατρική και την εκπαίδευση. Έχει γράψει μεταξύ άλλων: The Invisible Enemy: A natural history of viruses, Viruses: A very short introduction, Virus Hunt: The search for the origin of HIV, Cancer Virus: The story of Epstein-Barr virus και Ebola: Profile of a killer virus (όλα από τις εκδόσεις Oxford University Press).
Απόσπασμα από τον πρόλογο του Παναγιώτη Αρκουμανέα:
Πρόκειται σίγουρα για ένα βιβλίο επίκαιρο όσο ποτέ. Γραμμένο από την καθηγήτρια ιατρικής μικροβιολογίας Dorothy H. Crawford, έναν άνθρωπο δηλαδή που αναμφισβήτητα διαθέτει την επιστημονική κατάρτιση και την εμπειρία σε θέματα δημόσιας υγείας που απαιτεί το θέμα του, οι Θανατηφόροι Σύντροφοι εκδίδονται στα ελληνικά σε μια περίοδο όπου την προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας έχει τραβήξει ένας νέος «εχθρός». Πράγματι, με την εμφάνιση του νέου κορονοϊού στις αρχές του 2020 και τον φόβο που έσπειρε η εν λόγω μολυσματική νόσος παγκοσμίως, το ενδιαφέρον όλων μας (απλών ανθρώπων, ειδικών και δημόσιων λειτουργών) στράφηκε ξαφνικά και απροειδοποίητα σε αυτόν τον επικίνδυνο μικροσκοπικό ιό και το χάος που έχει δημιουργήσει. Για τους περισσότερους από εμάς αυτή υπήρξε μια κατάσταση πρωτόγνωρη και τρομακτική. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος έχει έρθει πολλές φορές αντιμέτωπος με θανατηφόρα μικρόβια στον ρου της ιστορίας.
Αποτελεί λοιπόν ένα εξαιρετικά έγκαιρο ανάγνωσμα, εξίσου όμως διαχρονικό από την άλλη. Όπως πολύ εύστοχα μας υπενθυμίζει άλλωστε η συγγραφέας στον Πρόλογό της ήδη, τα παθογόνα μικρόβια δεν είναι κάτι καινούργιο αλλά πρωτοεμφανίστηκαν στον πλανήτη Γη πριν από περίπου 4 δισεκατομμύρια χρόνια και συνυπάρχουν μαζί μας από τότε που εξελιχθήκαμε από τους πιθηκοειδείς προγόνους μας. Αυτό είναι και το κεντρικό θέμα του βιβλίου: η συνύπαρξη ανθρώπου και μικροβίων από την αυγή της ιστορίας του είδους μας και η άρρηκτη μεταξύ τους σχέση – η οποία αποτελεί μια αναπόδραστη αλήθεια.
