Της Ταμάρα Λεϊζέροβιτς, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη κοινωνία και ζητάνε τη προσοχή μας και τη ευαισθητοποίηση μας είναι το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Οι ιδιαίτερες συνθήκες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την εποχή του covid-19 έχουν συμβάλλει στην αύξηση των βίαιων επεισοδίων μέσα στην οικογένεια. Οι οικονομικές δυσκολίες, το αίσθημα φόβου και ο περιορισμός της ελευθερίας σημείωσε έντονες αλλαγές και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Ο θυμός εύκολα εκφράζεται στους στενούς οικογενειακούς κύκλους και βρίσκει ως στόχο τα πιο αδύναμα μέλη. Σύμφωνα με τα πρόσφατα δεδομένα το φαινόμενο της βίας καλπάζει σε παγκόσμια κλίμακα και δυστυχώς η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση.
Βία μέσα στην οικογένεια είναι όταν ένα μέλος προκαλεί κακό σε ένα άλλο μέλος, μπορεί να πάρει διάφορες μορφές όπως για παράδειγμα λεκτική, σωματική και ψυχολογική. Στη κατηγορία του θύματος μπορεί να είναι οι γυναίκες, τα παιδιά αλλά και οι άντρες σε ορισμένες περιπτώσεις. Οι επιπτώσεις είναι σοβαρές και σε ορισμένες περιπτώσεις αμετάκλητες. Θίγει το θεμελιώδες δικαίωμα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Εμφανίζεται ποικιλοτρόπως, εξαπολύοντας άμεσες και έμμεσες απειλές, σεξουαλική κακοποίηση, οικονομικό έλεγχο και κοινωνική απομόνωση. Το θύμα να ζει με ένα μόνιμο φόβο. Κλείνει η πόρτα του σπιτιού, επέρχεται σιωπή και το παθητικό βίωμα του δράματος. Μόνο 1 στα 20 περιστατικά θα καταγγελθεί στην αστυνομία.
Τα θύματα που εγκλωβίζονται στις ,όποιας μορφής, καταστροφικές συνθήκες συγκεντρώνουν τα ακόλουθα κοινά χαρακτηριστικά:
- Αισθήματα ανασφάλειας και φόβου, αδυναμίας να ανταπεξέλθουν χωρίς την παρουσία του κακοποιού συντρόφου.
- Έντονο ενοχικό συναίσθημα, έχουν την εντύπωση πως έχουν την απόλυτη ευθύνη για τον θυμό που προκαλούν και δέχονται την “τιμωρία”.
- Παθητική συμπεριφορά, υπομένουν χωρίς να αντιδρούν.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αυτοπεποίθηση τους κυριολεκτικά θρυμματίζεται μετά από κάθε επίθεση.
- Βιώνουν συναισθηματική εμπλοκή, παγίδευση και εξάρτηση.
Αντίστοιχα οι θύτες συγκεντρώνουν και εκείνοι κοινά χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά και στη προσωπικότητα τους :
- Έχουν βιώσει ή έχουν υπάρξει μάρτυρες βίαιων επεισοδίων στη πατρική τους οικογένεια.
- Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Είναι κτητικοί και τους διακατέχει παθολογική ζήλια.
- Είναι αυταρχικοί με την ελπίδα να αποδείξουν ότι αξίζουν.
- Παρουσιάζουν διαταραχή προσωπικότητας.
Η βία γίνεται στοιχείο της οικογενειακής συσχέτισης, θεωρείται φυσιολογική και αναπαράγει το ίδιο τραυματικό μοτίβο και στα παιδιά που προέρχονται από ένα τέτοιο πλαίσιο.
Η βία στην εποχή του covid-19.
Η πανδημία μας οδήγησε σε πρωτόγνωρες συνθήκες, ο εγκλεισμός και η κοινωνική απομόνωση είναι το ζητούμενο για να καταφέρουμε να διαφυλάξουμε τη δημόσια υγεία και να προστατευθούμε. Ωστόσο η κοινωνία βάλλεται, όπως και κάθε σπιτικό της, καθώς οι οικονομικές επιπτώσεις σε συνδυασμό με τη ψυχολογική πίεση δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ για τις ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις. Οι οικογένειες ,οι οποίες είχαν εσωτερικά προβλήματα πριν την έξαρση του ιού, αυτή τη χρονική περίοδο του εγκλεισμού έχουν γιγαντωθεί. Τα στατιστικά στοιχεία για την περίοδο της καραντίνας που δημοσιεύθηκαν από την ΕΛ.ΑΣ δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας. Τον Μάρτιο οι καταγγελίες ήταν 166, ενώ τον Απρίλιο φτάσανε τις 648, συνολικά για το τρίμηνο Μάρτιος-Απρίλιος-Μάιος οι καταγγελίες έφτασαν τις 1.103. Οι ετήσιοι αριθμοί που καταγράφηκαν θα μας δώσουν ακόμα πιο ξεκάθαρη εικόνα. Το 2019 τα επισήμως καταγεγραμμένα περιστατικά είναι 4.171 ενώ η καταγραφή μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2020 έφτασε τις 4.103.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως τα στατιστικά που έχουμε δεν ανταποκρίνονται στο πραγματικό αριθμό των περιστατικών βίας διότι τα θύματα για πάρα πολλούς προσωπικούς λόγους δεν φτάνουν στη καταγγελία. Συγκεκριμένα στην ελληνική κοινωνία, στην αποσιώπηση έχει συμβάλει η νοοτροπία που μπορούμε να κατανοήσουμε από την ακόλουθη αρχαία φράση : <<Τα εν οικώ μη εν δήμω.>>, η οποία μεταφράζεται ως εξής : Τα προσωπικά θέματα δεν πρέπει να γίνονται δημόσια. Το αποτέλεσμα αυτής της τακτικής είναι το σπίτι από καταφύγιο ηρεμίας να μετατρέπεται σε τόπο μαρτυρίας.
Εάν αναγνωρίζεις στη δική σου ζωή στοιχεία κακοποίησης, η παραμονή σε μια τέτοια κατάσταση μπορεί να έχει επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική σου ακεραιότητα. Το πρώτο και σημαντικό βήμα είναι να μοιραστείς το μυστικό σου με έναν έμπιστο άνθρωπο από το περιβάλλον σου. Στην αρχή θα είναι δύσκολο, αλλά υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να νιώσεις ανακούφιση και να λάβεις την απαραίτητη στήριξη. Η αστυνομία λαμβάνει σοβαρά υπόψιν της κάθε καταγγελία περιστατικού βίας, οπότε μπορείς να καλέσεις την άμεση δράση 100.
Επιπλέον η Ελληνική Αστυνομία έθεσε σε λειτουργία μια σύγχρονη ηλεκτρονική εφαρμογή που επιτυγχάνει σε Real time, τη συγκέντρωση και καταγραφή των καταγγελιών και την διυπηρεσιακή αξιοποίηση των στατιστικών δεδομένων. Επίσης μπορείς να καλέσεις στη τηλεφωνική γραμμή sos 15900, στην οποία μπορείς να περιγράψεις τα όσα βιώνεις και να ζητήσεις προστασία. Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα έγκλημα που τιμωρείται από τις διατάξεις του Ν.3500/2006 αλλά και κάθε είδους κακοποίηση διώκεται από το νόμο. Τέλος, εάν πλέον βρεθείς στο νοσοκομείο για περίθαλψη μετά από ένα βίαιο επεισόδιο, μην διστάσεις να πεις την αλήθεια και να συγκαλύψεις τα όσα καλείσαι να υποστείς. Μην ντρέπεσαι και μην φοβάσαι.
Είναι χρέος κάθε δημοκρατικής πολιτείας αλλά και δείκτης ποιότητας της η αντιμετώπιση της ανθρώπινης κακοποίησης. Κάθε άνθρωπος που σώζεται μετά από καταγγελία μπορεί να αποτελέσει ένα μικρό βήμα ως προς την εξάλειψη αυτού του βάρβαρου φαινομένου.
Η βία δεν είναι αποδεκτή, μίλα!
