Αντίστροφη μέτρηση για την Ουκρανία η οποία καλείται να αποδεχθεί το σχέδιο 28 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην περιοχή. Αν και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θέλει διακαώς να έρθει ειρήνη στη χώρα του, στην περίπτωση που συμφωνήσει για το αμερικανικό σχέδιο θα αναγκαστεί να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία, κάτι το οποίο θέλει να αποφύγει. Η πρόταση που έκανε ο Αμερικανός πρόεδρος, είναι ξεκάθαρα δίκοπο μαχαίρι για τον Ουκρανό ομόλογό του.
Κάποια από τα σημεία του σχεδίου του Ντόναλντ Τραμπ φαίνονται ασαφή. Οι ΗΠΑ πιέζουν την Ουκρανία με «επιθετικό» χρονοδιάγραμμα, δίνοντας προθεσμία μέχρι την Ημέρα των Ευχαριστιών. Από την άλλη, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, περιέγραψε το σχέδιο των 28 σημείων ως «λίστα πιθανών ιδεών». Την ίδια στιγμή ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν το χαρακτήρισε ως καλή βάση στην οποία μπορεί να δουλευτεί «πάνω» το τελικό ειρηνευτικό σχέδιο.
Η ΕΕ και η Ρωσία δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει ακόμη επίσημα το κείμενο, σχολιάζει σε ανάλυσή του το ΒΒC.
Τα βασικά σημεία του σχεδίου
Ένα από τα βασικά σημεία του σχεδίου αφορά την κυριαρχία της Ουκρανίας. Αυτή θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και να υπάρξει πλήρης και ολοκληρωμένη συμφωνία για να μην συνεχιστούν οι επιθέσεις. Μέσα σε αυτό είναι και η διεξαγωγή εκλογών εντός 100 ημερών.
Αν η Ρωσία εισβάλει ξανά, προβλέπεται «ισχυρή συντονισμένη στρατιωτική απάντηση», επαναφορά των κυρώσεων και ακύρωση της συμφωνίας.
Αν και οι εκλογές είναι αδύνατες υπό καθεστώς στρατιωτικού νόμου, θα μπορούσαν θεωρητικά να διεξαχθούν εάν υπογραφεί συμφωνία ειρήνης.
Ωστόσο, σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας, δεν υπάρχει λεπτομέρεια για το ποιος θα τις παρέχει και πόσο ισχυρές θα είναι. Αυτό απέχει πολύ από μια δέσμευση τύπου άρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Το Κίεβο θα απαιτούσε κάτι πιο συγκεκριμένο.
Ανάμεσα στις πιο αμφιλεγόμενες προτάσεις είναι η παράδοση ουκρανικού εδάφους που δεν βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Σημαντικό ρόλο παίζει και η μείωση της δύναμης του ουκρανικού στρατού.
«Οι ουκρανικές δυνάμεις θα αποσυρθούν από το τμήμα της περιφέρειας Ντονέτσκ που ελέγχουν σήμερα, και η ζώνη αυτή θα θεωρείται ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή, διεθνώς αναγνωρισμένη ως έδαφος της Ρωσίας. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα εισέλθουν στη ζώνη αυτή».
Η παράδοση εδαφών όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί – όπως οι πόλεις Σλοβιάνσκ, Κραματόρσκ και Ντρουζκίβκα – είναι απαράδεκτη για την πλειονότητα των Ουκρανών.
Σχετικά με την μείωση των ουκρανικών δυνάμεων, αυτή θα περιοριστεί σε 600.000 άτομα.
Ο ουκρανικός στρατός υπολογιζόταν τον Ιανουάριο σε 880.000 άτομα, πολύ πάνω από τα 250.000 πριν από την εισβολή του 2022.
Μια τέτοια μείωση θα θεωρηθεί παραβίαση κυριαρχίας — και ενδεχομένως υπερβολικά υψηλός αριθμός για να δεχθεί η Ρωσία.
Η Ουκρανή αντιπρόσωπος Χριστίνα Χαγοβίσιν δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ: «Δεν θα υπάρξει ποτέ αναγνώριση – επίσημη ή ανεπίσημη – των ουκρανικών εδαφών που κατέχει προσωρινά η Ρωσική Ομοσπονδία ως ρωσικών. Η Ουκρανία δεν θα δεχτεί οποιονδήποτε περιορισμό στο δικαίωμά της για αυτοάμυνα ή στο μέγεθος και τις δυνατότητες των ενόπλων δυνάμεών της».
Το προσχέδιο προτείνει επίσης Κριμαία, Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ να αναγνωριστούν ως de facto ρωσικά, συμπεριλαμβανομένων από τις ΗΠΑ.
Σε Χερσώνα και Ζαπορίζια, οι γραμμές του μετώπου θα παγώσουν, με τη Ρωσία να εγκαταλείπει άλλα κατεχόμενα εδάφη.
Σχετικά με το μέλλον της Ουκρανίας και την είσοδό της στο ΝΑΤΟ, προβλέπεται:
«Η Ουκρανία συμφωνεί να ενσωματώσει στο σύνταγμά της ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ συμφωνεί να προσθέσει στα καταστατικά του ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή στο μέλλον. Η Ουκρανία είναι επιλέξιμη για ένταξη στην ΕΕ και θα έχει προσωρινή προνομιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά», αναφέρει η ίδια ανάλυση.
Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν προβλέπεται σύντομα, αλλά η Ρωσία έχει πρόσφατα μετριάσει την αντίθεσή της στην ένταξη στην ΕΕ. Ωστόσο, η πρόταση αγνοεί τις απόψεις των 27 κρατών – μελών. Από την άλλη, το σύνταγμα της Ουκρανίας ορίζει την ένταξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ ως στρατηγικούς στόχους.
Άλλες προτάσεις είναι να μην αναπτύξει το ΝΑΤΟ στρατεύματα στην Ουκρανία, να σταθμεύσουν ευρωπαϊκά μαχητικά στην Πολωνία και το Κίεβο να δεσμευτεί ότι θα παραμείνει «μη πυρηνικό κράτος».
Επαναφορά της Ρωσίας στη διεθνή σκηνή
Πολλά σημεία αναφέρονται σε επαναένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία και πιθανή επιστροφή της στο G8.
Αυτό φαίνεται μακρινό, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει διεθνές ένταλμα σύλληψης. Η Ρωσία αποβλήθηκε από το G7 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά το σχέδιο προβλέπει:
- επένδυση 100 δισ. δολαρίων παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων σε «προσπάθειες ανοικοδόμησης της Ουκρανίας υπό αμερικανική ηγεσία»
- τα κέρδη να μοιραστούν: 50% στις ΗΠΑ
- η Ευρώπη να προσθέσει άλλα 100 δισ.
Η ΕΕ ήδη σχεδιάζει χρήση μέρους των περίπου 200 δισ. ευρώ σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για χρηματοδότηση της Ουκρανίας.
Το υπόλοιπο θα κατευθυνθεί σε «επενδυτικό φορέα ΗΠΑ – Ρωσίας».
Μέσα στο αμερικανικό σχέδιο δεν προβλέπονται περιορισμοί στα όπλα της Ουκρανίας ή στη βιομηχανία της, πέρα από το ότι εκτόξευση ουκρανικού πυραύλου προς Μόσχα ή Αγία Πετρούπολη ακυρώνει τις εγγυήσεις ασφαλείας. Επίσης, δεν περιορίζονται τα ουκρανικά μακράς εμβέλειας όπλα, όπως οι πύραυλοι Flamingo και Long Neptune.
Είναι το προσχέδιο το «wish list» του Βλαντιμίρ Πούτιν;
Ο Ρώσος απεσταλμένος Ντμίτριεφ συνεργάστηκε στενά με τον Αμερικανό απεσταλμένο, κάτι που δημιουργεί υποψίες υπέρ της Μόσχας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είπε ότι το σχέδιο θα μπορούσε να αποτελέσει «βάση».
Η παράδοση ουκρανικών εδαφών είναι το πιο εμφανές φιλορωσικό στοιχείο, αλλά η παγίωση των γραμμών στη νότια Ουκρανία ίσως δυσκολέψει τη Μόσχα, καθώς έχει προσαρτήσει την περιοχή στο σύνταγμά της.
Η «πλήρης αμνηστία» θα χαροποιήσει τη Ρωσία αλλά θα είναι απαράδεκτη για Ουκρανία και Ευρώπη.
Κάποια σημεία απηχούν ρωσικές θέσεις, όπως θέματα διακρίσεων σε ρωσόφωνους, χωρίς όμως να τις υιοθετούν. Ένα σημείο αναφέρει:
«Οι δύο χώρες θα συμφωνήσουν να καταργήσουν κάθε διακριτική μεταχείριση και να εγγυηθούν τα δικαιώματα ουκρανικών και ρωσικών ΜΜΕ και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων».
Άλλο σημείο προτείνει να μοιράζεται ισότιμα η ηλεκτρική ενέργεια του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
