Γράφει ο Σπύρος Θ. Σαπουνάς MD, Phd, Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος, Πρόεδρος ΕΟΦ
Καθώς αποχαιρετούμε το 2025, η εικόνα που είχαμε για την παχυσαρκία αλλάζει ριζικά. Η επιστήμη πλέον δεν την προσεγγίζει ως μια «κακή συνήθεια», αλλά ως μια σύνθετη χρόνια νόσο που απαιτεί άμεση και έγκαιρη παρέμβαση. Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν πρέπει να δράσουμε, αλλά γιατί η πολιτεία και η κοινωνία πρέπει να αντιμετωπίσουν την παχυσαρκία ως την πιο αποδοτική επένδυση για το μέλλον.
Η ανάγκη για επένδυση στην πρόληψη δεν είναι μόνο ζήτημα υγείας, αλλά και ωμής οικονομικής πραγματικότητας. Σύμφωνα με την εμβληματική έκθεση του ΟΟΣΑ «The Heavy Burden of Obesity», η παχυσαρκία λειτουργεί ως ένας «σιωπηλός φόρος» που μειώνει το ΑΕΠ των ανεπτυγμένων κρατών κατά μέσο όρο κατά 3,3%.
Στην πραγματικότητα, κάθε ευρώ που επενδύεται σήμερα στην έγκαιρη αντιμετώπιση και την πρόληψη, επιστρέφει στην κοινωνία εξαπλάσιο, γλιτώνοντας δισεκατομμύρια από μελλοντικές νοσηλείες, αναρρωτικές άδειες και απώλεια παραγωγικότητας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η εξοικονόμηση πόρων γίνεται ορατή μετά από καιρό.
Ακόμη πιο επιτακτική γίνεται η ανάγκη για δράση αν αναλογιστούμε το παράθυρο ευκαιρίας που έχουμε στις μικρές ηλικίες και το μεγάλο πρόβλημα παιδικής παχυσαρκίας που έχουμε στη χώρα μας. Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας, με την Ελλάδα να καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών στην Ευρώπη (37,5% παιδιών και εφήβων, 2-14 ετών)-πηγή UNICEF. Μια άλλη εκτενής μελέτη που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine (Ward et al.) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: το 57% των παιδιών που είναι σήμερα παχύσαρκα, προβλέπεται ότι θα παραμείνουν παχύσαρκα μέχρι την ηλικία των 35 ετών, αν δεν υπάρξει δραστική παρέμβαση. Η έγκαιρη αντιμετώπιση δεν προστατεύει απλώς το βάρος ενός παιδιού, αλλά προστατεύει τον μελλοντικό ενήλικα από έναν προδιαγεγραμμένο κύκλο μεταβολικών νοσημάτων.
Η μεγάλη ανατροπή όμως που ζούμε σήμερα οφείλεται στη νέα γενιά φαρμακευτικών θεραπειών, όπως οι αγωνιστές GLP-1 και GIP. Οι κλινικές μελέτες των προγραμμάτων STEP και SURMOUNT έδειξαν κάτι που μέχρι πρόσφατα φάνταζε αδύνατο: απώλεια βάρους που αγγίζει το 15% με 22%, αλλά και κάτι ακόμα πιο σημαντικό. Η μελέτη SELECT απέδειξε ότι η χρήση αυτών των προηγμένων φαρμάκων μειώνει κατά 20% τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά. Αυτό σημαίνει ότι τα νέα φάρμακα δεν είναι λύσεις αδυνατίσματος, αλλά ισχυρά εργαλεία θωράκισης της δημόσιας υγείας που, αν χρησιμοποιηθούν έγκαιρα, προλαμβάνουν την καταστροφή ζωτικών οργάνων.
Στην προσπάθεια αυτή, η τεχνολογία του 2025 προσφέρει πλέον το απαραίτητο δίχτυ ασφαλείας. Η ενσωμάτωση wearables και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινή παρακολούθηση έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τη μακροχρόνια διατήρηση της απώλειας βάρους κατά 40%. Η τεχνολογία myHealth app είναι η επίσημη εφαρμογή του ελληνικού κράτους (Gov.gr) που λειτουργεί ως ο προσωπικός ψηφιακός φάκελος υγείας σου, επιτρέποντάς σου να βλέπεις και να διαχειρίζεσαι συγκεντρωμένα τις συνταγές, τα παραπεμπτικά εξετάσεων, τις ιατρικές βεβαιώσεις, τα ραντεβού και σταδιακά να έχεις πρόσβαση σε όλο το ιατρικό ιστορικό (διαγνώσεις, εμβόλια, αποτελέσματα εξετάσεων, αλλεργίες) για σένα και τα προστατευόμενα μέλη, με ασφαλή ταυτοποίηση μέσω Taxisnet.
Το 2025, η χρήση έξυπνων αισθητήρων και εφαρμογών που συνδέονται απευθείας με τον ιατρό επιτρέπει την εξατομίκευση της θεραπείας σε βαθμό που δεν είχαμε φανταστεί. Δεδομένα από σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι η ενσωμάτωση τέτοιων ψηφιακών εργαλείων αυξάνει τη διατήρηση του αποτελέσματος κατά 40%.
Η Ελλάδα σημειώνει σημαντική πρόοδο στην πρόληψη υγείας, ειδικά με το εθνικό πρόγραμμα <<ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ>> που εστιάζει στις καρδιαγγειακές παθήσεις, ενώ παράλληλα επενδύει στην αγωγή υγείας, ενθαρρύνοντας τη σωστή διατροφή και άσκηση, αν και υπάρχουν ακόμα προκλήσεις όπως η ανάγκη για συστηματική εφαρμογή των οδηγιών της Μεσογειακής διατροφής και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Ξεκινάει επίσης νέο πρόγραμμα που αφορά στην παχυσαρκία το οποίο προσφέρει την παροχή δωρεάν καινοτόμων φαρμάκων υψηλού κόστους για την καταπολέμηση της νόσου καθώς και δωρεάν προληπτικές εξετάσεις και εξατομικευμένη παρακολούθηση σε πολίτες με αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ άνω του 40 ή ΔΜΣ 37-40 και σχετικές συννοσηρότητες).
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο αυτό, τις επόμενες ημέρες προγραμματίζεται να αποσταλούν και τα πρώτα μηνύματα (SMS) προς τους δικαιούχους για την επίσκεψη στον ιατρό.
Τα δεδομένα είναι συντριπτικά. Η παχυσαρκία είναι μια πρόδρομη κατάσταση η οποία οδηγεί σε περισσότερες από 200 παθήσεις. Αν επιλέξουμε να επενδύσουμε στην έγκαιρη αντιμετώπισή της —αξιοποιώντας τη νέα φαρμακολογία, την ψηφιακή υγεία και την πρωτογενή πρόληψη στα σχολεία— δεν θα κερδίσουμε μόνο οικονομικούς πόρους. Θα κερδίσουμε ποιοτικά χρόνια ζωής.
