Η κλιμάκωση των υβριδικών επιθέσεων από ρωσικά drones και πράκτορες σε χώρες του ΝΑΤΟ ωθεί την Ευρώπη να σχεδιάζει απαντήσεις που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα θεωρούνταν σχεδόν αδιανόητες.
Σύμφωνα με δύο υψηλόβαθμους Ευρωπαίους κυβερνητικούς αξιωματούχους και τρεις διπλωμάτες της Ε.Ε., στο τραπέζι βρίσκονται κοινές επιθετικές κυβερνοεπιχειρήσεις κατά της Ρωσίας, ταχύτερη και συντονισμένη απόδοση ευθύνης για υβριδικές επιθέσεις και αιφνιδιαστικές στρατιωτικές ασκήσεις υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ.
Η υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας Μπάιμπα Μπράζε ανέφερε ότι «οι Ρώσοι δοκιμάζουν συνεχώς τα όρια – ποια είναι η απάντηση, πόσο μακριά μπορούμε να πάμε;». Τόνισε πως απαιτείται πιο «προληπτική αντίδραση» και πρόσθεσε: «Δεν είναι τα λόγια που στέλνουν μήνυμα – είναι οι πράξεις».
Drones της Ρωσίας έχουν παραβιάσει τον εναέριο χώρο της Πολωνίας και της Ρουμανίας το τελευταίο διάστημα, ενώ άγνωστα drones έχουν προκαλέσει αναστάτωση σε αεροδρόμια και στρατιωτικές βάσεις σε όλη την Ευρώπη.
Καταγράφονται επίσης παρεμβολές GPS, εισβολές μαχητικών και ναυτικών μονάδων, καθώς και έκρηξη σε πολωνική σιδηροδρομική γραμμή που αποτελεί κρίσιμο κόμβο μεταφοράς στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.
Ο Γερμανός υφυπουργός Αμυνας Φλόριαν Χαν δήλωσε ότι η Ευρώπη και η Συμμαχία «πρέπει να αναρωτηθούν πόσο ακόμη είμαστε διατεθειμένοι να ανεχόμαστε αυτό το είδος υβριδικού πολέμου… και αν πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να γίνουμε πιο ενεργοί οι ίδιοι».
Οι υβριδικές επιθέσεις δεν είναι νέο φαινόμενο. Τα τελευταία χρόνια η Ρωσία έχει στείλει δολοφόνους για να εξοντώσουν πολιτικούς αντιπάλους στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχει κατηγορηθεί για ανατινάξεις αποθηκών όπλων στην Κεντρική Ευρώπη, έχει επιχειρήσει να αποσταθεροποιήσει την Ε.Ε. χρηματοδοτώντας ακροδεξιά κόμματα, έχει διεξαγάγει εκστρατείες παραπληροφόρησης και προσπάθησε να επηρεάσει εκλογικές αναμετρήσεις σε χώρες όπως η Ρουμανία και η Μολδαβία.
Ωστόσο, η σημερινή ένταση και συχνότητα δεν έχουν προηγούμενο. Το ινστιτούτο Globsec υπολόγισε πάνω από 110 πράξεις σαμποτάζ και απόπειρες επιθέσεων μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου, κυρίως σε Πολωνία και Γαλλία, από άτομα συνδεόμενα με τη Μόσχα.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο φόρουμ Βαλντάι τον Οκτώβριο υποστήριξε ότι ο σύγχρονος κόσμος προσφέρει «μια πιο ανοιχτή -ίσως και δημιουργική- σκηνή για την εξωτερική πολιτική» και προειδοποίησε: «Παρακολουθούμε στενά την αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης. Είναι απλώς ρητορική ή ήρθε η ώρα να απαντήσουμε;»
Η Ευρώπη δεν επιθυμεί πόλεμο με μια πυρηνική δύναμη, αλλά πρέπει να αποτρέψει τη Μόσχα χωρίς να υπερβεί «κόκκινες γραμμές» που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανοιχτή σύγκρουση.
Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Σουηδίας, στρατηγός Μίκαελ Κλάεσον, προειδοποίησε ότι η ήπειρος δεν μπορεί να υποκύπτει στον φόβο.
Η μέχρι τώρα απάντηση είναι η ενίσχυση της άμυνας. Μετά την κατάρριψη ρωσικών drones στην Πολωνία, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι θα ενισχύσει τα αντιαεροπορικά συστήματα στην ανατολική του πτέρυγα – κίνηση που υιοθετεί και η Ε.Ε.
Ακόμη και αυτή η εξέλιξη προκαλεί αντιδράσεις από τη Μόσχα. Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι «πρέπει να φοβούνται και να τρέμουν σαν ανόητα ζώα που οδηγούνται στη σφαγή».
Οι συνεχείς προκλήσεις αλλάζουν την πολιτική ατμόσφαιρα. Μετά το σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή Βαρσοβίας–Κιέβου, η Πολωνία ανέπτυξε 10.000 στρατιώτες για την προστασία κρίσιμων υποδομών, ενώ ο πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ κατηγόρησε τη Ρωσία για «κρατική τρομοκρατία».
Η Κάγια Κάλας, επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε., προειδοποίησε ότι οι απειλές αυτές αποτελούν «ακραίο κίνδυνο» για το μπλοκ, λέγοντας ότι χρειάζεται «ισχυρή απάντηση».
Ο Ιταλός υπουργός Άμυνας Γκουίντο Κροζέτο επέκρινε την «αδράνεια» της Ευρώπης και παρουσίασε σχέδιο 125 σελίδων για αντίποινα, προτείνοντας τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Κέντρου Αντιμετώπισης Υβριδικού Πολέμου, μιας δύναμης κυβερνοάμυνας 1.500 ατόμων και εξειδικευμένου στρατιωτικού προσωπικού στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι σχολίασε ότι «η Ρωσία κλιμακώνει ξεκάθαρα τον υβριδικό πόλεμο εναντίον των πολιτών της Ε.Ε».
Παρά τις δυνατές δηλώσεις, το τι συνιστά πιο αποφασιστική απάντηση παραμένει ασαφές.
Το δίλημμα της αντίδρασης
Ο καθηγητής Κέβιν Λιμονιέ από το think tank GEODE επισημαίνει ότι οι δημοκρατίες λειτουργούν με κανόνες που τις περιορίζουν: «Προκύπτει ένα ηθικό και φιλοσοφικό ερώτημα: Μπορούν κράτη που κυβερνώνται από το κράτος δικαίου να χρησιμοποιούν τα ίδια εργαλεία και τις ίδιες στρατηγικές με τους Ρώσους;»
Πρακτικά, η Γερμανία και η Ρουμανία ενισχύουν τα νομικά πλαίσια για κατάρριψη drones πάνω από αεροδρόμια και στρατιωτικές ζώνες.
Παράλληλα, υπηρεσίες ασφαλείας σε χώρες όπως η Δανία και η Τσεχία επιτρέπουν ήδη επιθετικές κυβερνοεπιχειρήσεις.
Το Ηνωμένο Βασίλειο φέρεται ότι το 2017 εισήλθε στα δίκτυα του ISIS για να αποκτήσει πληροφορίες για πρόγραμμα drones.
Η Μπράζε υπογράμμισε πως οι σύμμαχοι πρέπει να είναι «πιο προληπτικοί στο επιθετικό cyber» και να ενισχύσουν «την επίγνωση της κατάστασης», συντονίζοντας υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών.
Ο Φίλιπ Μπρίικα από την Πολωνική Ακαδημία Επιστημών εκτιμά ότι στόχοι κυβερνοεπιθέσεων θα μπορούσαν να είναι κρίσιμες υποδομές της ρωσικής πολεμικής προσπάθειας, όπως η βιομηχανική ζώνη Αλαμπούγκα στο Ταταρστάν όπου παράγονται drones Shahed, ενεργειακά δίκτυα ή σιδηροδρομικές μεταφορές όπλων.
Η Ευρώπη εξετάζει επίσης πώς θα απαντήσει στις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Ρωσίας μέσα στο ίδιο της το έδαφος.
Ένας ανώτερος στρατιωτικός αξιωματούχος τόνισε ότι η ρωσική κοινή γνώμη «είναι εν μέρει απρόσιτη» και ότι απαιτείται συνεργασία με συμμάχους που κατανοούν βαθύτερα τη ρωσική σκέψη, κάτι που σημαίνει συνεργασία και στον χώρο του πληροφοριακού πολέμου.
Παράλληλα, έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη απασχολεί η ανάγκη «εύλογης άρνησης» για οποιοδήποτε νέο μέτρο.
Ως αμυντική συμμαχία, το ΝΑΤΟ εμφανίζεται επιφυλακτικό απέναντι σε επιθετικές επιχειρήσεις. Διπλωμάτης της Συμμαχίας σημείωσε ότι «οι ασύμμετρες αντιδράσεις αποτελούν σημαντικό μέρος της συζήτησης», αλλά η Συμμαχία «δεν πρόκειται να κατέβει στο επίπεδο των ρωσικών τακτικών».
Η πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ, Οάνα Λουνγκέσκου, υποστηρίζει πως η Συμμαχία πρέπει να δώσει έμφαση σε επιδείξεις ισχύος και ενότητας: άμεση αναγνώριση των ρωσικών υβριδικών επιθέσεων και αιφνιδιαστικές στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα με Λιθουανία ή Εσθονία.
Το Κέντρο Αριστείας Υβριδικών Απειλών στο Ελσίνκι, που υποστηρίζεται από το ΝΑΤΟ, προσφέρει ανάλυση, εκπαίδευση και διαμορφώνει πολιτικές αντιμετώπισης, σύμφωνα με τον αναλυτή Μάαρτεν τεν Βόλντε.
Ανώτερος διπλωμάτης του ΝΑΤΟ σημείωσε ότι «αναμφίβολα πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά στον τομέα των υβριδικών επιθέσεων», με αύξηση της συλλογικής απόδοσης ευθύνης και επίδειξη της ικανότητας «να μετακινούμε πόρους με ευελιξία».
Πηγή: The Politico
