Στις 9 Σεπτεμβρίου, η αεροπορία του Ισραήλ έπληξε μια κατοικημένη συνοικία στη Ντόχα, πρωτεύουσα του Κατάρ, όπου βρίσκονταν αρκετοί εκπρόσωποι της Χαμάς σε συζητήσεις για την εξεύρεση λύσης στη σύγκρουση της Γάζας. Η επιχείρηση, που διατάχθηκε από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου και πραγματοποιήθηκε χωρίς καμία προειδοποίηση προς την Ουάσιγκτον, δεν πέτυχε τους κύριους στόχους της αλλά σκότωσε έναν Καταριανό φρουρό και τον γιο στελέχους της Χαμάς. Για τους New York Times, η επίθεση αυτή αποτελούσε μια μείζονα πρόκληση: «διαπραγμάτευση με βομβαρδισμό των διαπραγματευτών».
Το Κατάρ, κεντρικός μεσολαβητής από την αρχή του πολέμου στη Γαζα, αποσύρθηκε αμέσως από τη διαδικασία και κατήγγειλε μια προσπάθεια του Ισραήλ να «σαμποτάρει κάθε προοπτική ειρήνης». Η Αίγυπτος, η Τουρκία και άλλες αραβικές χώρες αντέδρασαν με οργή απέναντι στο Ισραήλ και τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Ακόμη και ο Λευκός Οίκος αιφνιδιάστηκε: ο Ντόναλντ Τραμπ και οι απεσταλμένοι του πληροφορήθηκαν τον βομβαρδισμό σε πραγματικό χρόνο.
Αμερικανική οργή και διπλωματική ανατροπή
Μέχρι τότε, ο Τραμπ είχε αφήσει στον Νετανιάχου μεγάλη ελευθερία στη διεξαγωγή του πολέμου κατά της Χαμάς. Όμως η πρόκληση της Ντόχα άλλαξε τα δεδομένα. Η αγανάκτηση των αραβικών εταίρων, σε συνδυασμό με τον κίνδυνο περαιτέρω διπλωματικής απομόνωσης του Ισραήλ, ώθησε την Ουάσιγκτον να δράσει. Ο Αμερικανός πρόεδρος και ο σύμβουλός του Στιβ Γουίτκοφ ενίσχυσαν τις επαφές με τους περιφερειακούς μεσολαβητές και έθεσαν τον Νετανιάχου προ των ευθυνών του.
Είκοσι μέρες αργότερα, στις 29 Σεπτεμβρίου, ο Τραμπ και ο Νετανιάχου εμφανίστηκαν πλάι πλάι στον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ, πιστός στην υπερβολή του, μιλούσε για «μια μεγάλη, πολύ μεγάλη μέρα, ίσως μία από τις ωραιότερες στην ιστορία του πολιτισμού». Ο Νετανιάχου, πιο προσεκτικός, διαβεβαίωνε ότι το σχέδιο «επιτυγχάνει τους πολεμικούς στόχους του Ισραήλ».
Μια Χαμάς διχασμένη αλλά έτοιμη για κίνηση
Την ίδια στιγμή, η Χαμάς ανακοίνωνε ότι αποδέχεται αρκετά στοιχεία του αμερικανικού σχεδίου, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης όλων των Ισραηλινών ομήρων που παραμένουν στη Γάζα, ζωντανών ή νεκρών. Όμως η δήλωση του κινήματος παρέμενε ασαφής στο ζήτημα του αφοπλισμού, κόκκινη γραμμή για το Ισραήλ.
Οι New York Times υπογραμμίζουν ότι αυτή η ασάφεια αντικατοπτρίζει τις εσωτερικές διαιρέσεις της Χαμάς: την πολιτική της ηγεσία στο εξωτερικό, που είναι πιο θετική σε συμβιβασμούς, και τη στρατιωτική της πτέρυγα στη Γάζα, που αρνείται να παραδώσει τα όπλα.
Ο Νετανιάχου προσπαθεί να αναδιαμορφώσει τη συμφωνία
Οι ημέρες που προηγήθηκαν της επίσημης ανακοίνωσης σημαδεύτηκαν από έντονες διαπραγματεύσεις. Ο Νετανιάχου αφιέρωσε ώρες για να επαναδιαπραγματευθεί το κείμενο, απαιτώντας την αφαίρεση κάθε αναφοράς σε ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος και αποσπώντας διατυπώσεις που αφήνουν στο Ισραήλ ευρύ περιθώριο στρατιωτικής δράσης. Η Ουάσιγκτον υποχώρησε σε αρκετά σημεία, διατηρώντας ωστόσο μια αόριστη αναφορά σε «αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση».
Αλλά ο Τραμπ επέβαλε έναν συμβολικό όρο: ο Νετανιάχου έπρεπε να ζητήσει επίσημα συγγνώμη από το Κατάρ για τον βομβαρδισμό της 9ης Σεπτεμβρίου. Μια εξαιρετικά σπάνια παραχώρηση για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, ο οποίος αναγκάστηκε να διαβάσει δήλωση συγγνώμης τηλεφωνικά απευθείας στον εμίρη του Κατάρ, υπό το βλέμμα του Τραμπ.
Ένα σχέδιο ακόμη εύθραυστο
Αν και το σχέδιο Τραμπ έλαβε την υποστήριξη αρκετών αραβικών πρωτευουσών, οι πρώτες ρωγμές εμφανίζονται ήδη. Το Πακιστάν εξέφρασε τη διαφωνία του, κρίνοντας ότι το τελικό κείμενο δεν ανταποκρίνεται σε όσα είχαν συμφωνηθεί στη σύνοδο έκτακτης ανάγκης της Ντόχα. Άλλες χώρες φοβούνται ότι η τελική εκδοχή είναι υπερβολικά ευνοϊκή για το Ισραήλ.
Η Χαμάς, από την πλευρά της, παραμένει διφορούμενη. Οι μαχητές της, αποδυναμωμένοι αλλά ακόμη ενεργοί, συνεχίζουν έναν αποκεντρωμένο ανταρτοπόλεμο στη Γάζα. Κάποια στρατιωτικά στελέχη μάλιστα απειλούν να ενταχθούν σε άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις, όπως η Ισλαμική Τζιχάντ, αν υπογραφεί συμφωνία.
Ειρήνη ή νέο αδιέξοδο;
Για τους New York Times, το επεισόδιο της Ντόχα αποκαλύπτει τα όρια της ισραηλινής στρατηγικής και την ικανότητα του Τραμπ να μετατρέπει μια κρίση σε διπλωματική ευκαιρία. Την ίδια στιγμή, όμως, τονίζει και την ευθραυστότητα κάθε συμφωνίας στη Μέση Ανατολή: ανάμεσα στη δυσπιστία των Παλαιστινίων, τους υπολογισμούς του Νετανιάχου και τις αραβικές διαιρέσεις, η συμφωνία μπορεί να καταρρεύσει τόσο γρήγορα όσο ανακοινώθηκε.
Ύστερα από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου, η πρωτοβουλία αυτή είναι ίσως η πιο σοβαρή προσπάθεια για τον τερματισμό των συγκρούσεων. Όμως στηρίζεται σε μια εύθραυστη ισορροπία, που μπορεί να ανατραπεί με μια μόνο σπίθα.
