Της Άρτεμις Γκούρλια
Σε ένα ναυπηγείο που αναπνέει παρελθόν, κάτω από έναν ελληνικό ουρανό που δεν ξέχασε ποτέ να ονειρεύεται, κατασκευάστηκε ένα πλοίο διαφορετικό. Ένα σκαρί που δεν γεννήθηκε για να γεμίσει μουσεία ή να φωτογραφηθεί ως νοσταλγία, αλλά για να ταξιδέψει. Να μεταφέρει, να θυμίσει, να ενώσει.
Το όνομά του, Μέδων Πλειόνη, αντηχεί σαν στίχος αρχαίου ποιήματος. Και δεν είναι τυχαίο. Φέρει πάνω του την παράδοση αιώνων. Είναι το παιδί της ελληνικής ναυτικής μνήμης — και ταυτόχρονα, ένα βήμα προς έναν πιο ήπιο, ανθρώπινο και βιώσιμο θαλάσσιο πολιτισμό.
Από το όραμα στην πράξη
Η απόφαση της κατασκευής του Μέδων Πλειόνη από τον Νικόλα Βλαβιανό και τον Δημοσθένη Δόγκα πάρθηκε που αλλού παρά «εν πλω», στο πρώτο κοινό τους ταξίδι με ρότα, από Σπέτσες προς Σύρο και ήρθε να συγκεράσει την αρχική σύλληψη αλλά και την εκ βάθρων έρευνα του Νικόλα, ως ναυπηγού, για την αναβίωση ενός ιστορικού ελληνικού παραδοσιακού σκαριού με την πολυετή εμπειρία του Δημοσθένη Δόγκα πάνω στα παραδοσιακά σκαριά μέσω του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων και των Ναυτοπροσκόπων, στη διάσωση, ανάδειξη και εκπαίδευση της νέας γενιάς με σκοπό την μεταλαμπάδευση της ναυτικής μας κληρονομιάς!
Ο Δημοσθένης, θέλοντας να μεταφέρει το παλμό της στιγμής, μας λέει:
«Ο Νικόλας σε όλο το ταξίδι φορούσε μια λευκή φανέλα με ένα γαλάζιο σκαρίφημα στην πλάτη, ενός πανέμορφου καϊκιού και έτσι σε κάποια στιγμή δεν άντεξα και τον ρώτησα, Νικόλα τι είναι αυτό το σκαρί που έχεις στην πλάτη σου? Και αυτός απάντησε “Δήμο αυτό είναι το όνειρο”. Και έτσι ευθύς δώσαμε τα χέρια και του είπα “Πάμε να κάνουμε το όνειρο πραγματικότητα”.»
Η επιθυμία τους δεν ήταν να αναπαραστήσουν απλώς ένα κομμάτι της ναυτικής ιστορίας, αλλά να δημιουργήσουν έναν φορέα μεταφοράς, πολιτισμού και αντίστασης στη λήθη. Ένα πλοίο που θα πλέει στο Αιγαίο όπως παλιά: χωρίς μηχανική αλαζονεία, χωρίς οικολογικό αποτύπωμα, χωρίς βιασύνη. Με γνώση, υπομονή και σεβασμό στο υλικό, στη θάλασσα, στον άνθρωπο.
Ο τεχνίτης του νερού
Το όραμα αυτό δεν θα έπαιρνε σάρκα και οστά χωρίς την παρουσία του Νικόλαου Βλαβιανού, ενός από τους ελάχιστους παραδοσιακούς ναυπηγούς που συνεχίζουν να εργάζονται με τον τρόπο των προγόνων τους: με το μάτι, το αυτί, το χέρι.
«Το ξύλο μιλάει, αν μάθεις να το ακούς», δηλώνει ο κ. Βλαβιανός στη «Φωνή».
«Η παραδοσιακή ναυπηγική δεν είναι υπόθεση μέτρου· είναι υπόθεση ενστίκτου και σεβασμού. Το Μέδων Πλειόνη είναι ένα καΐκι που στήθηκε όπως παλιά: καρφί με καρφί, σανίδι με σανίδι, με την τέχνη που μας άφησαν οι παππούδες μας.»
Ο Βλαβιανός δεν είναι απλώς τεχνίτης. Είναι ένας άνθρωπος που σμιλεύει τη μνήμη σε σχήματα. Γνωρίζει το ξύλο όπως ο γεωργός γνωρίζει το χώμα: όχι μόνο στις ιδιότητές του, αλλά στη διάθεσή του. Έστησε με μεράκι και ακρίβεια τις καμπύλες, τις ενώσεις, την ψυχή του πλοίου. Και όταν πια το σκαρί άρχισε να ζωντανεύει, ανέλαβε και την επόμενη φάση: την πορεία.
«Δεν είναι απλώς το καΐκι μου· είναι το στοίχημά μου. Θέλω να ταξιδέψει με βιολογικά προϊόντα, να δείξουμε ότι υπάρχουν ακόμη άλλοι τρόποι να γίνεται το εμπόριο. Με ησυχία, με ποιότητα, με μέτρο.»
Η ναυπηγική ως ποίηση
Η παραδοσιακή ναυπηγική δεν είναι απλώς τέχνη· είναι τρόπος ύπαρξης. Είναι γλώσσα χωρίς λέξεις, που μιλιέται με τον ήχο του πριονιού, τη μυρωδιά του πεύκου, το κάθισμα του σκαριού στο νερό. Είναι ένας πολιτισμός που κάποτε ήταν καθημερινός και σήμερα απειλείται με αφανισμό. Όμως το Μέδων Πλειόνη έρχεται να υπενθυμίσει πως το αυθεντικό έχει ακόμη θέση.
Το πλοίο αυτό κατασκευάστηκε με παραδοσιακές τεχνικές, σεβόμενο τη γεωμετρία των καϊκιών που όργωναν τις ελληνικές θάλασσες για αιώνες. Χωρίς βιομηχανικές ευκολίες, χωρίς πλαστικά, χωρίς βιασύνη. Και ταυτόχρονα, με γνώση, με επιστημονική ακρίβεια, με σεβασμό στην οικολογία και στην παράδοση.
Ένα ταξίδι που μόλις ξεκινά
Το Μέδων Πλειόνη δεν είναι μόνο κατασκευή. Είναι ένα κίνημα για να κατακτήσει το Αιγαίο, μεταφέροντας κρασί, μέλι, λάδι και φρούτα από νησί σε νησί, ανοίγοντας νέες οδούς ήπιου εμπορίου. Θα μπει σε λιμάνια που δεν βλέπουν συχνά πλοία σαν κι αυτό. Θα φέρει ένα άλλο ήθος — ένα ήθος χειροποίητο, τίμιο, αθόρυβο. Θα μιλήσει όχι με λέξεις, αλλά με παρουσία.
«Το πρώτο μας ταξίδι δεν θα είναι απλώς ένα δρομολόγιο», λέει ο Δημοσθένης Δόγκας.
«Θα είναι μια δήλωση. Ότι μπορούμε ακόμα να φτιάχνουμε πράγματα με την καρδιά μας. Ότι η ναυτική μας παράδοση είναι εδώ.»
Και την ίδια στιγμή, θα λειτουργεί ως πλωτό μουσείο μιας παράδοσης που παραλίγο να χαθεί. Που σώθηκε γιατί δύο άνθρωποι —ο Δημοσθένης Δόγκας και ο Νικόλαος Βλαβιανός— πίστεψαν πως το ξύλο θυμάται. Και πως το κύμα, όσο κι αν αλλάζει, αναγνωρίζει ακόμη τα πλοία που γεννήθηκαν για να το διασχίσουν.
Νέα σχέδια στον ορίζοντα
Επόμενος στόχος και ειλικρινής ευχή των δημιουργών του Μέδων Πλειόνη είναι η δημιουργία ενός Δικτύου εκπαιδευτικών πάρκων, επάνω στη Ναυτική τέχνη και τεχνολογία, διασώζοντας έτσι την άυλη κληρονομιά μας. Αυτή η πρωτοβουλία θα βοηθήσει να μεταλαμπαδευτεί η ναυτική παράδοση στις νέες γενιές και να παραμείνει ζωντανή η τέχνη της παραδοσιακής ναυπηγικής.
Σε έναν κόσμο που βιάζεται να ξεχάσει, το Μέδων Πλειόνη είναι πράξη αντίστασης. Και κάθε φορά που θα σηκώνει άγκυρα, θα είναι σαν να ψιθυρίζει ένα ποίημα: για τη γη, για το νερό, για τον άνθρωπο που επιμένει να φτιάχνει με τα χέρια του.
Καλοτάξιδο!
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Φωνή της Ανατολικής Αττικής
