Ανησυχία επικρατεί στην Ευρώπη για τη μετάδοση των ασθενειών από τα κουνούπια, η οποία εφέτος έχει ξεκινήσει νωρίτερα σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, σημαίνοντας συναγερμό για αυξημένη επαγρύπνηση. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) ξεκίνησε μια σειρά εβδομαδιαίων επιδημιολογικών ενημερώσεων για να βοηθήσει τις τοπικές υγειονομικές αρχές στη συνεχή παρακολούθηση των μεταδοτικών από κουνούπια νόσων. Οι αναφορές καλύπτουν τους ιούς Τσικουνγκούνια, Δάγκειο πυρετό, Ζίκα και τον ιό του Δυτικού Νείλου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2025 μέχρι στιγμής, η Γαλλία έχει αναφέρει έξι εστίες εγχώριων κρουσμάτων Τσικουνγκούνια, με έναρξη συμπτωμάτων στα τέλη Μαΐου ή τον Ιούνιο, γεγονός που υποδεικνύει μια ιδιαίτερα πρώιμη έναρξη της περιόδου κουνουπιών. Σε προηγούμενα έτη, τέτοια περιστατικά εμφανίζονταν τον Ιούλιο ή Αύγουστο. Σύμφωνα με το ECDC, οι μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες δημιουργούν μεγαλύτερες και ευνοϊκότερες περιόδους μετάδοσης.
Τα 3 επικίνδυνα είδη κουνουπιών
Οι βασικοί διαβιβαστές ανησυχίας για την Ευρώπη περιλαμβάνουν:
Πόσο απειλητικά είναι τα κουνούπια στην Ελλάδα – Ποια είναι τα πιο επικίνδυνα τσιμπήματα
Aedes albopictus, που μπορεί να μεταδώσει τον Δάγκειο Πυρετό, τον ιό Τσικουνγκούνια και τον ιό Ζίκα.
Aedes aegypti, που μεταδίδει επίσης τον ιό του κίτρινου πυρετού.
Culex pipiens, ο βασικός διαβιβαστής του ιού του Δυτικού Νείλου.
Το ECDC επισημαίνει ότι αυτά τα είδη επεκτείνονται σε όλη την Ευρώπη. Το Aedes albopictus έχει πλέον εγκατασταθεί σε 16 χώρες και 369 περιοχές, σε σχέση με 114 περιοχές πριν από περίπου δέκα χρόνια. Το Aedes aegypti, που είχε εξαλειφθεί από την Ευρώπη, επανεμφανίστηκε στην Κύπρο. Παράλληλα, το Culex pipiens συνεχίζει να επιτρέπει την εκτεταμένη μετάδοση του ιού του Δυτικού Νείλου, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς και πρώιμους φθινοπωρινούς μήνες.
Πέρυσι, αναφέρθηκαν 304 εγχώρια κρούσματα Δάγκειου πυρετού στην Ευρώπη – αυξητική τάση σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη (130 κρούσματα το 2023 και 71 το 2022). Την ίδια χρονιά, καταγράφηκαν 1.436 κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, με περιστατικά σε 212 περιοχές σε 19 χώρες. Αυτά τα στοιχεία υπογραμμίζουν τη διευρυνόμενη γεωγραφική εξάπλωση και τη σημαντική επίπτωση των ασθενειών που μεταδίδονται μέσω κουνουπιών στην Ευρώπη.
Οι νέες επιδημιολογικές ενημερώσεις του ECDC αποσκοπούν στην ενίσχυση της έγκαιρης απόκρισης της Δημόσιας Υγείας και της καλύτερης συντονισμένης δράσης μεταξύ των χωρών. Παρέχοντας σταθερά, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο επιδημιολογικά δεδομένα, οι ενημερώσεις μπορούν να καθοδηγήσουν τόσο τις εθνικές όσο και τις περιφερειακές στρατηγικές ελέγχου, ιδιαίτερα καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει πλέον μακρύτερες και πιο έντονες περιόδους παρουσίας κουνουπιών λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Για την περαιτέρω υποστήριξη των προσπαθειών ετοιμότητας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, το ECDC δημοσιεύει επίσης νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τα εγχώρια περιστατικά που μεταδίδονται από κουνούπια του γένους Aedes στην Ευρώπη. Το έγγραφο περιγράφει πρακτικά μέτρα παρακολούθησης, πρόληψης και ελέγχου για τις ασθένειες από τους παραπάνω ιούς, με συστάσεις που προσαρμόζονται σε τέσσερα επίπεδα κινδύνου, βασισμένα στην παρουσία των διαβιβαστών, τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την πρόσφατη μετάδοση. Παρόμοιες οδηγίες υπάρχουν και για τον ιό του Δυτικού Νείλου.
Τι μπορεί να γίνει;
Όλοι μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου λοιμώξεων από κουνούπια. Ατομικά μέτρα περιλαμβάνουν:
- Εφαρμογή εντομοαπωθητικού στο εκτεθειμένο δέρμα.
- Ενδυμασία με μακρυμάνικα και παντελόνια, ειδικά τις ώρες αυξημένης δραστηριότητας των κουνουπιών (ξημερώματα και σούρουπο).
- Ύπνος κάτω από κουνουπιέρες ή σε δωμάτια με σήτες ή κλιματισμό
Οι ταξιδιώτες που επιστρέφουν από περιοχές με κυκλοφορία ιών όπως ο ιός που προκαλεί Δάγκειο πυρετό ή ο Τσικουνγκούνια θα πρέπει να συνεχίσουν να τηρούν τα παραπάνω μέτρα για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες, ώστε να μην εισάγουν ιούς σε περιοχές με κατάλληλους διαβιβαστές.
Εξίσου σημαντικές είναι οι περιβαλλοντικές και κοινοτικές παρεμβάσεις, όπως:
- Αφαίρεση στάσιμου νερού από γλάστρες, κουβάδες και φραγμένα λούκια.
- Εφαρμογή προνυμφοκτόνων σε μεγαλύτερες υδάτινες επιφάνειες (όπου είναι απαραίτητο).
- Χρήση εντομοκτόνων για ενήλικα κουνούπια σε περιπτώσεις ενεργών επιδημιών – πάντα με σεβασμό στο περιβάλλον.
