
Την τελευταία του πνοή άφησε σήμερα Κυριακή 4 Μαΐου ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Πέτρος Μολυβιάτης, σε ηλικία 97 ετών.
Είχε έντονα προβλήματα υγείας τους τελευταίους έξι μήνες, κυρίως αναπνευστικά και είχε νοσηλευτεί αρκετές φορές.
Ο πολιτικός και Έλληνας διπλωμάτης Πέτρος Μολυβιάτης γεννήθηκε στη Χίο στις 12 Ιουνίου 1928. Η μητέρα του Αγάπη ήταν αδελφή του συγγραφέα Ηλία Βενέζη και καταγόταν από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας.

Υπήρξε πολύ στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού και Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή ενώ είχε διατελέσει τρεις φορές υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας (2004–2006, 2012 και 2015), διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του πρωθυπουργού (1974–1980), γενικός γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας (1980–1985 και 1990–1995) και βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας (1996–2004), ενώ υπήρξε ισόβιος πρόεδρος του ΔΣ του ιδρύματος “Κωνσταντίνος Καραμανλής” από το 1983.
Η απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη αφήνει ένα μεγάλο κενό στην ελληνική πολιτική σκηνή καθώς η συμβολή του υπήρξε καθοριστική σε θέματα όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό και η ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας.
Ήταν παντρεμένος με τη Νιόβη Χριστάκη και έχουν αποκτήσει μαζί δύο παιδιά, μία κόρη και ένα γιο. Η κόρη του Λώρα υπήρξε σύζυγος του επιχειρηματία και τραπεζίτη Στέλιου Παναγόπουλου, διοικητή της Εθνικής Τράπεζας και ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ.
Η πορεία του Πέτρου Μολυβιάτη
Σπούδασε νομική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ακολούθησε καριέρα στο διπλωματικό σώμα, με θητεία σε καίριες θέσεις: στις μόνιμες αντιπροσωπείες της Ελλάδας στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και την έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, καθώς και στις ελληνικές πρεσβείες της Μόσχας, της Άγκυρας και της Πρετόριας.

Από το 1974 ως το 1980 ήταν γενικός διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή και στη συνέχεια για δύο πενταετίες (1980–1985 και 1990–1995) χρημάτισε γενικός γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Από το 1996 μέχρι το 2004 εκλέγεται βουλευτής επικρατείας με την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας. Το 2004 στην πρώτη κυβέρνηση Καραμανλή ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών, όπου παρέμεινε μέχρι και τις 14 Φεβρουαρίου του 2006. Επίσης είναι πρόεδρος του ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής».
Στις 17 Μαΐου 2012, κατά τον διορισμό της Υπηρεσιακής Κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμμένου από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια, ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών μέχρι τη διενέργεια εκλογών στις 17 Ιουνίου 2012.

Στις 28 Αυγούστου 2015 κατά τον διορισμό της Υπηρεσιακής Κυβέρνησης Βασιλικής Θάνου Χριστοφίλου από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών μέχρι τη διενέργεια εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου 2015.
Η πρότασή του για το Μακεδονικό
Τον Απρίλιο του 2005 ο Πέτρος Μολυβιάτης, και ο Καραμανλής έστειλαν έξι επιστολές σε Ευρωπαίους ηγέτες και αξιωματούχους και στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, με τις οποίες πρότειναν την επίλυση του Μακεδονικού ονοματολογικού ζητήματος και την αποδοχή της ένταξης της χώρας στην ΕΕ με την υιοθέτηση μιας διπλής ονομασίας, χωρίς να γίνει κάποια αλλαγή του Συντάγματος της χώρας: η ονομασία «Δημοκρατία Μακεδονίας-Σκόπια» θα χρησιμοποιούνταν από τον ΟΗΕ, τα κράτη του οποίου ενθαρρύνονταν απλώς να τη χρησιμοποιούν, ενώ το συνταγματικό όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» θα συνέχιζε να βρίσκεται σε χρήση στο εσωτερικό της χώρας.
Το αντίο στον Πέτρο Μολυβιάτη
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Τασούλας αποχαιρέτησε τον Π. Μολυβιάτη ως εξής: «Πλήρης ημερών, εθνικής και δημόσιας προσφοράς, απεβίωσε ο Πέτρος Μολυβιάτης. Διακεκριμένος διπλωμάτης, που τίμησε το αξίωμα του Υπουργού Εξωτερικών, στενότατος και πολύτιμος συνεργάτης του αειμνήστου Κωνσταντίνου Καραμανλή, Γενικός Γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας, βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας και Πρόεδρος του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής» υπήρξε κυριολεκτικά μία σοφή, μετρημένη και εποικοδομητική ενσάρκωση της μεταπολίτευσης, μιας περιόδου δεκαετιών που ξεκίνησε το 1974. Η πολιτική ομαλότητα και σταθερότητα της χώρας, το κατά το δυνατόν ήπιο πολιτικό κλίμα, η συνετή και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική του οφείλουν πολλά περισσότερα απ’ όσα ξέρουμε, λόγω της έμφυτης διακριτικότητας του.
Υπήρξε ένας ευπατρίδης της δημόσιας ζωής που μας αφήνει ένα σπάνιο παράδειγμα υψηλού ήθους και πραγματικού και σεμνού πατριωτισμού. Αυτή την ώρα της θλίψης για την εκδημία του, εκφράζω προς τους οικείους του τα πλέον θερμά μου συλλυπητήρια».
Στη συλλυπητήρια δήλωσή του για την απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης αναφέρει: «Η Ελλάδα, η Νέα Δημοκρατία και όλοι όσοι τον γνωρίσαμε, αποχαιρετούμε με σεβασμό τον Πέτρο Μολυβιάτη. Ένα πρόσωπο που σφράγισε με τη δράση του την ελληνική διπλωματία. Ενώ με τη σκέψη του συνόδευσε την εξέλιξη της Κεντροδεξιάς στη χώρα μας επί πολλές δεκαετίες. Υπηρέτησε την πατρίδα ως βουλευτής, υπουργός και στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Υπηρέτησε, όμως, και το δημόσιο ήθος με τη διακριτική παρουσία του, τους χαμηλούς τόνους και το ενωτικό του πνεύμα. Ενας άξιος Έλληνας περνά στην Ιστορία. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Την οδύνη του εξέφρασε και ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Ο κ. Καραμανλής σε δήλωση του αναφέρθηκε στην προσφορά του εκλιπόντος στον τόπο, και εξέφρασε τα συλλυπητήρια του στους οικείους του. Ο κ. Καραμανλής ανέφερε: «Με οδύνη, σεβασμό και ευγνωμοσύνη για όσα προσέφερε στον Τόπο αποχαιρετώ τον Πέτρο Μολυβιάτη. Η Ελλάδα χάνει σήμερα έναν σπουδαίο άνδρα, έναν πραγματικό πατριώτη που σε όλη του τη ζωή αγωνίστηκε για την ανάδειξη, την προώθηση και την υπεράσπιση των εθνικών δικαίων. Η μακρά διαδρομή του από το Διπλωματικό Σώμα, την ενεργό παρουσία του στο πλευρό του Κωνσταντίνου Καραμανλή και τη θητεία του ως υπουργός Εξωτερικών ανέδειξε τις αρετές του: Την σοφία, τη σωφροσύνη, την μετριοπάθεια, την αίσθησή του καθήκοντος, την ανιδιοτέλεια. Προσωπικά χάνω έναν πολύ δικό μου άνθρωπο. Θα κρατώ πάντα στη μνήμη μου τις πολύτιμες διδαχές του και την παρακαταθήκη του. Στα αγαπημένα του παιδιά Γιώργο και Λώρα και στα εγγόνια του εκφράζω τα ειλικρινή συλλυπητήριά μου».
Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ακαδημαϊκός Προκόπης Παυλόπουλος έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Με άφατη οδύνη αποχαιρετώ τον ευπατρίδη Πέτρο Μολυβιάτη. Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που κάθε Έλληνας δικαιούται να πει ότι η απώλειά του αφήνει πραγματικά ενα δυσαναπλήρωτο κενό στη δημόσια ζωή του τόπου. Ο Πέτρος Μολυβιάτης υπήρξε ο στενότερος συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και συμπορεύθηκε μαζί του όταν εκείνος επιτέλεσε το εθνικό επίτευγμα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας και της θεσμικής και πολιτικής εδραίωσης της Μεταπολίτευσης. Ως διπλωμάτης και ως πολιτικός, ο Πέτρος Μολυβιάτης υπερασπίστηκε στο ακέραιο την πατρίδα μας και τα εθνικά μας θέματα σε όλες τις κρίσιμες στιγμές. Με τίμησε με τη διαχρονική φιλία του και γι’ αυτό προσωπικά αισθάνομαι την απώλειά του στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στα παιδιά του Λώρα και Γιώργο και στα εγγόνια του».
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς έγραψε: «Ο Πέτρος Μολυβιατης πέρασε στην ιστορία. Ένας ευπατρίδης κι ένας μεγάλος πατριώτης, υπηρέτησε με αυταπάρνηση τα κοινά. Αφοσιώθηκε στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής, για πολλά χρόνια στο πλευρό του Κωσταντίνου κι εν συνεχεία του Κώστα Καραμανλή. Μας συνέδεε ειλικρινής προσωπική φιλία και κοινή αγωνία για τα εθνικά μας θέματα. Συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».
Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Νικήτας Κακλαμάνης μόλις πληροφορήθηκε την εκδημία του ιστορικού στελέχους της Νέας Δημοκρατίας Πέτρου Μολυβιάτη προέβη στην ακόλουθη δήλωση:
«Με θλίψη αποχαιρετώ τον Πέτρο Μολυβιάτη, έναν εξέχοντα Έλληνα διπλωμάτη και πολιτικό που υπηρέτησε με αφοσίωση και ακεραιότητα την πατρίδα επί πολλές δεκαετίες.
Ο Πέτρος Μολυβιάτης υπήρξε υπόδειγμα δημόσιου λειτουργού, με πολυετή και καθοριστική συμβολή στην εξωτερική πολιτική της χώρας, διατελώντας τρεις φορές Υπουργός Εξωτερικών(2004 – 2006, 2012 και 2015).
Το 1996 εξελέγη βουλευτής Επικρατείας με τη Νέα Δημοκρατία, θέση την οποία διατήρησε έως το 2004, συνεχίζοντας να προσφέρει τις πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες του στο δημόσιο βίο. Η σοφία, η μετριοπάθεια και το ήθος του άφησαν ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας.
Εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του, τιμώντας τη μνήμη ενός ανθρώπου που υπηρέτησε την δημοκρατία με αξιοπρέπεια,απόλυτη υπευθυνότητα και ακέραιο πατριωτισμό».
«Έφυγε ένας ευπατρίδης! Ο Πέτρος Μολυβιάτης ήταν ένας ξεχωριστός Έλληνας! Τίμησε την Ελλάδα ως διπλωμάτης, ως διευθυντής του γραφείου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως Υπουργός Εξωτερικών. Παντού διακρίθηκε, παντού προσέφερε στην πατρίδα. Τον αποχαιρετούμε με σεβασμό! Συλλυπητήρια στους οικείους του!» έγραψε στα social media ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κ. Χατζηδάκης.
Ο Νίκος Δένδιας έγραψε: «Ο Πέτρος Μολυβιάτης υπηρέτησε με προσήλωση και ζήλο τα εθνικά συμφέροντα ως μέλος του Διπλωματικού Σώματος, ως Βουλευτής και ως Υπουργός Εξωτερικών. Στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, συνεισέφερε ενεργά στην επιτυχή προσπάθεια της χώρας μας για την ένταξή της στην Ενωμένη Ευρώπη. Θα τον θυμόμαστε πάντα για την ευπρέπεια, τη σοβαρότητα και την αίσθηση καθήκοντος που τον διέκρινε. Ειλικρινή συλλυπητήρια για τον θάνατό του».
Οι ανακοινώσεις των κομμάτων:
Νέα Δημοκρατία
Η οικογένεια της Νέας Δημοκρατίας αποχαιρετά με θλίψη και ιδιαίτερη συγκίνηση ένα ιστορικό στέλεχός της, τον ευπατρίδη Πέτρο Μολυβιάτη. Γεννήθηκε το 1928 στη Χίο. Σπούδασε Νομική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ακολούθησε καριέρα στο διπλωματικό σώμα, με θητεία σε σημαντικές θέσεις: στις μόνιμες αντιπροσωπείες της Ελλάδας σε ΟΗΕ και ΝΑΤΟ, καθώς και στις ελληνικές πρεσβείες Μόσχας, Άγκυρας και Πρετόριας. Διατέλεσε τρεις φορές Υπουργός Εξωτερικών, Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή (1974–1980), δύο φορές γενικός γραμματέας της Προεδρίας της Δημοκρατίας (1980–1985 και 1990–1995) και βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας (1996–2004). Υπηρέτησε την Πατρίδα και την Παράταξη με αφοσίωση, ήθος και εντιμότητα και άφησε έντονο το αποτύπωμά του στη δημόσια ζωή. Στους οικείους του εκφράζουμε τα πιο ειλικρινή μας συλλυπητήρια.
ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ–Προοδευτική Συμμαχία εκφράζει τη βαθιά του θλίψη για την απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη, ενός ανθρώπου που υπηρέτησε με συνέπεια και αίσθηση καθήκοντος την Εξωτερική Πολιτική της χώρας. Ο Πέτρος Μολυβιάτης είχε μακρά πορεία στη δημόσια ζωή, συνδέοντας το όνομά του με κρίσιμες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ως Πρέσβης και εν συνεχεία ως Υπουργός Εξωτερικών, υπηρέτησε με προσήλωση και επάρκεια την ανάγκη για σταθερότητα στις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας, ιδιαίτερα σε περιόδους έντασης και αβεβαιότητας. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, παρά τις ιδεολογικές διαφορές και τις διαφορετικές προσεγγίσεις, αναγνωρίζει τη θεσμική σοβαρότητα και την προσήλωσή του στην υπεράσπιση της διεθνούς θέσης της Ελλάδας και την επιδίωξή του για σταθερότητα και ειρήνη στην περιοχή, στη βάση του διεθνούς δικαίου. Η παρακαταθήκη του Πέτρου Μολυβιάτη υπενθυμίζει την ανάγκη για σαφή εθνική στρατηγική στην Εξωτερική πολιτική της χώρας, ειδικά στους σημερινούς καιρούς της αμφισβήτησης του διεθνούς δικαίου και των ραγδαίων διεθνών ανακατατάξεων και των νέων ισορροπιών. Στην οικογένεια και τους οικείους του εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια.
Δείτε αναρτήσεις από όλο τον πολιτικό κόσμο:
Αποχαιρετούμε τον Πρέσβη Πέτρο Μολυβιάτη με βαθύ σεβασμό, εκτίμηση, αναγνώριση και αγάπη.
Υπήρξε υπόδειγμα ευθυκρισίας, εθνικής υπευθυνότητας και σεμνότητας και ταύτισε την συμβολή του στην εξωτερική μας πολιτική στο πλευρό του Εθνάρχη Κων/νου Καραμανλή, αλλά και σε κρίσιμες… pic.twitter.com/Yk5Gt33Rbk
— Dimitris Avramopoulos (@Avramopoulos) May 4, 2025
Παύλος Μαρινάκης: «Υπηρέτησε με συνέπεια και αφοσίωση την ελληνική διπλωματία και την παράταξη»
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης σε δήλωση του για τον θάνατο του Πέτρου Μολυβιατη ανέφερε τα εξής: «Ο Πέτρος Μολυβιάτης ήταν ένας πολιτικός με ήθος και διορατικότητα. Υπηρέτησε με συνέπεια και αφοσίωση την ελληνική διπλωματία, αλλά και την παράταξη. Τον αποχαιρετούμε με θλίψη και σεβασμό για όσα προσέφερε στη χώρα. Ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».
Ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών
Το Υπουργείο Εξωτερικών εκφράζει τη βαθύτατη θλίψη του για την απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη.
«Ο Πέτρος Μολυβιάτης υπηρέτησε για δεκαετίες την πατρίδα από τις θέσεις του Υπουργού Εξωτερικών, του βουλευτή Επικρατείας, του Γενικού Γραμματέα της Προεδρίας της Δημοκρατίας και του διπλωμάτη σε κρίσιμες θέσεις, όπως στην Πρεσβεία της Ελλάδας στη Μόσχα και την Άγκυρα, καθώς και στις Μόνιμες Αντιπροσωπείες στον ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ.
Ο Πέτρος Μολυβιάτης διακρινόταν για το ήθος, τη μετριοπάθεια, τη διορατικότητα και την άριστη γνώση των διπλωματικών θεμάτων, αρετές για τις οποίες είχε την καθολική εκτίμηση και τον σεβασμό των πολιτών.
Η πολιτική ηγεσία και η υπηρεσιακή διοίκηση του Υπουργείου Εξωτερικών εκφράζουν ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».
Δήλωση του Ιωάννη Βαρβιτισιώτη για την απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη
Ο πρώην υπουργός και επί πολλά χρόνια βουλευτής και αντιπρόεδρος της ΝΔ Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, αναφερόμενος στην απώλεια του Πέτρου Μολυβιάτη έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Με βαθιά θλίψη αποχαιρετώ σήμερα τον Πέτρο Μολυβιάτη.
Τον κορυφαίο διπλωμάτη με τον οποίο γνωριστήκαμε επί των κυβερνήσεων του Κωνσταντίνου Καραμανλή και συνεργαστήκαμε για την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τον μετριοπαθή πολιτικό της παρατάξής μας που με ευπρέπεια και ήθος υπηρέτησε την ιδέα της ισχυρής Ελλάδας. Τον στενό προσωπικό μου φίλο που διακρινόταν από το χιούμορ, την οξυδέρκεια και την καθαρή ματιά του.
Στα αγαπημένα του παιδιά, Γιώργο και Λώρα, εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια».
Δήλωση Αχιλλέα Καραμανλή
«Το Ίδρυμα “Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής” και εγώ προσωπικά αποχαιρετούμε με βαθιά οδύνη τον Πέτρο Μολυβιάτη, στενό συνεργάτη του Κωνσταντίνου Καραμανλή και πρόεδρο του Ιδρύματος επί σειρά ετών.
Ο Πέτρος Μολυβιάτης υπηρέτησε την πατρίδα από θέσεις ευθύνης με ανιδιοτέλεια, υψηλό ήθος και αταλάντευτη προσήλωση στο εθνικό συμφέρον.
Με τον πραγματισμό του, τη σωφροσύνη, και τη μετριοπάθεια του άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην μεταπολεμική πολιτική και διπλωματική ιστορία του τόπου.
Η απώλεια του αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Στην οικογένεια του εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
Βενιζέλος: Τον αποχαιρετώ με βαθύ σεβασμό
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Πέτρος Μολυβιάτης ήταν ένας από τους άτυπους αλλά ουσιαστικούς θεματοφύλακες της ιστορικής περιόδου της Μεταπολίτευσης. Πρωτίστως της εξωτερικής πολιτικής στην όποια διαμόρφωσε μια ολόκληρη σχολή σκέψης αλλά και κρίσιμων πτυχών της θεσμικής και πολιτικής καμπύλης της χώρας. Υποδειγματικά εχέμυθος και πιστός δεν μίλησε για αυτά που έζησε αλλά συν-έγραψε κρίσιμα κεφάλαια της σύγχρονης Ιστορίας γνωρίζοντας όσο λίγοι τη σημασία που έχουν οι κουΐντες της ιστορικής σκηνής. Τον αποχαιρετώ με βαθύ σεβασμό και τον ευχαριστώ για την τιμή να με θεωρεί συνομιλητή του».
Συλλυπητήρια δήλωση Γραφείου Τύπου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής
«Ο Πέτρος Μολυβιάτης ήταν ένας ευπατρίδης της πολιτικής ζωής, που υπηρέτησε με ήθος και συνέπεια τα εθνικά συμφέροντα ως επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας.
Ο μετριοπαθής πολιτικός λόγος και η αίσθηση του καθήκοντος που τον διακατείχαν, αναγνωρίζονταν από πολιτικούς φίλους και αντιπάλους.
Απευθύνουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στην οικογένειά του».