Για την απόφασή του να παραιτηθεί από υπουργός Μεταφορών και Υποδομών, όπως επίσης και για τη σύμβαση 717 και τη σύμβαση του Δημοσίου με την Hellenic Train μίλησε ο Κώστας Αχ. Καραμανλής κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας για την κατάσταση στον σιδηρόδρομο.
Ξεκινώντας αναφερόμενος στην παραίτησή του μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, ο κ. Καραμανλής είπε: «Σώπασα την ώρα του πένθους, αλλά τώρα θα μιλήσω».
«Λίγες ώρες μετά το δυστύχημα παραιτήθηκα από υπουργός γιατί στον τομέα της πολιτικής μου εποπτείας συνέβη μια ανείπωτη τραγωδία. Αναλαμβάνω την ευθύνη που μου αναλογεί, σέβομαι τον ανθρώπινο πόνο. Ούτε είχα, ούτε έχω εξάρτηση από κυβερνητική θέση. Η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης θα μείνει, όμως, κενό γράμμα αν δεν συνοδευτεί από αναζήτηση διαχειριστικών ευθυνών σε όλο τους το εύρος», είπε ο πρώην υπουργός Μεταφορών και Υποδομών.
Αναφερόμενος στη σύμβαση 717, ο κ. Καραμανλής σχολίασε πως, εάν είχε ολοκληρωθεί, η λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου θα ήταν ασφαλέστερη.
«Παραλάβαμε το έργο βαλτωμένο. Το προχωρήσαμε από το 18% στο 70%», σημείωσε, τονίζοντας ότι η προηγούμενη κυβέρνηση παρέδωσε λειτουργικά μόνο το 18% της σύμβασης και ότι από το 2017 έως το 2019 δεν έγινε καμία εργασία.
«Λειτουργούσε η τηλεδιοίκηση μία ώρα πριν από την τραγωδία»
Οπως είπε, μεταξύ των σταθμών που παραδόθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια με το σύστημα τηλεδιοίκησης είναι και ο σταθμός της Λάρισας (τον Νοέμβριο του 2022).
Προς επίρρωση των λεγόμενών του, ο Κ. Καραμανλής επικαλέστηκε έγγραφο του ΟΣΕ, με ημερομηνία 23/12/2022, το οποίο αναφέρει ότι στο τμήμα ανόδου από Λάρισα προς Θεσσαλονίκη οι σταθμάρχες πρέπει υποχρεωτικά να χαράσσουν αυτόματα τη διαδρομή στον πίνακα τηλεδιοίκησης και ότι η χειροκίνητη χάραξη επιτρέπεται μόνο όταν δεν λειτουργεί το σύστημα.
Μάλιστα, ο πρώην υπουργός ανέφερε ότι στις 22:12 της μοιραίας νύχτας, μία ώρα πριν από την τραγωδία, ήταν κανονικά σε λειτουργία το σύστημα. Επομένως, όπως είπε, ο σταθμάρχης Λάρισας και μπορούσε και έπρεπε να χαράξει ηλεκτρονικά τη διαδρομή εκείνη την ώρα. «Επί 12 λεπτά μπορούσε να δει στον πίνακα ότι το τρένο βρισκόταν σε λανθασμένη πορεία», υπογράμμισε.
Στη συνέχεια παρουσίασε τις φωτογραφίες – ντοκουμέντο που δημοσίευσε η «Καθημερινή», αναφέροντας ότι το 2019 ο σταθμός της Λάρισας δεν ήταν λειτουργικός με το σύστημα της τηλεδιοίκησης.
Μιλώντας για άλλα «ψέματα» που έχουν ακουστεί αυτές τις μέρες, ο Κώστας Καραμανλής επισήμανε τα εξής:
- Το σύστημα ηχητικής ραδιοκάλυψης GSMR τέθηκε σε λειτουργία το 2022 και μέσω αυτού έγιναν οι διάλογοι που έχουν δει το «φως» της δημοσιότητας.
- Για τις κατηγορίες του ΣΥΡΙΖΑ για απουσία «πύργου ελέγχου», υποστήριξε ότι υπάρχει ένα άτυπο κέντρο τηλεφωνικής παρακολούθησης δρομολογίων στην οδό Καρόλου, που λειτουργεί πλέον χωρίς εκπροσώπους της Hellenic Train.
- Για το γεγονός ότι καταργήθηκε επί Ν.Δ. η παρουσία δύο σταθμαρχών στη βραδινή βάρδια, κατέθεσε στα πρακτικά βάρδιες από τις χρονιές 2017-2019 που δείχνουν ότι υπήρχε ένα σταθμάρχης το βράδυ.
Συνοψίζοντας, ο πρώην υπουργός Μεταφορών κατέθεσε ότι υπήρχαν δικλείδες ασφαλείας, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκαν. Οι δικλείδες αυτές ήταν: το τοπικό σύστημα τηλεδιοίκησης, ο δεύτερος και ο τρίτος σταθμάρχης, ο γενικός κανονισμός κινήσεως του ΟΣΕ, τα πρωτόκολλα για αναγγελίες (επικοινωνίες) για τα δρομολόγια μεταξύ σταθμαρχών και οδηγών.
Για την Hellenic Train
Απαντώντας στις κατηγορίες για υποχρηματοδότηση του ΟΣΕ από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, ο Κώστας Καραμανλής είπε ότι: «Αυξήσαμε από 45 σε 75 εκατ. ευρώ την χρηματοδότηση του ΟΣΕ, ενώ προβλέψαμε κονδύλια 250 εκατ. ευρώ από το Ταμέιο Ανάκαμψης».
Για την υποστελέχωση του ΟΣΕ, είπε ότ,ι πράγματι, από το 2019 υπήρξε μείωση του αριθμού των εργαζομένων, κυρίως λόγω συνταξιοδοτήσεων. Ωστόσο, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν προέβλεψε να κάνει προσλήψεις, ενώ το διάστημα 2015-2019 έγιναν 24 προσλήψεις (εκ των οποίων 13 θέσεις για σταθμάρχες). Αντίθετα, το 2022 και το 2023 η κυβέρνηση της Ν.Δ. προχώρησε με διαγωνισμούς ΑΣΕΠ για 227 υπαλλήλους (58 σταθμάρχες), ενώ έγιναν και 200 προσλήψεις (73 σταθμάρχες) με δελτίο παροχής υπηρεσιών).
Οσον αφορά τη σύμβαση με τη Hellenic Train, ο κ. Καραμανλής εξήγησε ότι «το 2017 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αποφασίζει να διαγράψει χρέη της ΤΡΑΙΝΟΣΕ προς το Δημόσιο ύψους 700 εκατ. ευρώ και στη συνέχεια να την πωλήσει έναντι 45 εκατ. ευρώ. Το 2022 υποχρεώνουμε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ να επιβεβαιώνει τα δρομολόγια που εκτελεί, να πληρώνει για τη χρήση της υποδομής που χρησιμοποιεί (με το Δημόσιο να έχει 20% στη συμμετοχή των κερδών) και να κάνει επενδύσεις 600 εκατ. ευρώ», ανέφερε.
Η τοποθέτηση του Μιχ. Χρυσοχοΐδη
«Θρηνούμε όλοι και αποτελεί καθήκον η διερεύνηση της αλήθειας», ανέφερε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Μεταφορών επί 18 μήνες, από το δεύτερο ήμισυ του 2013 έως το 2015, κατά την αρχική τοποθέτησή του για τη σύμβαση 717 στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.
Ο κ. Χρυσοχοΐδης σημείωσε ότι «από το 2010 συγκροτήθηκαν ομάδες εργασίας στην ΕΡΓΟΣΕ με σκοπό την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης καθώς και της ηλεκτροκίνησης του σιδηροδρόμου. Συγκεκριμένα, το 2010 συγκροτήθηκαν δύο ομάδες εμπειρογνώμων της ΕΡΓΟΣΕ. Το 2011 παρέδωσαν τα πορίσματά τους και το ίδιο έτος συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας της ΕΡΓΟΣΕ για τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης του έργου που αφορούσε την ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης. Το 2012 η ΕΡΓΟΣΕ συνέταξε τα τεύχη δημοπράτησης και τα υπέβαλλε για παρατηρήσεις στον ΟΣΕ που ήταν ο διαχειριστής της γραμμής και τα ενέκρινε. Ακολούθησε η έγκριση σκοπιμότητας του έργου από την αντίστοιχη Αρχή Μεταφορών και την αντίστοιχη διεύθυνση της ΕΕ με ταυτόχρονη έγκριση της χρηματοδότησης του έργου από το Ταμείο Συνοχής. Το έργο εγκρίθηκε για τη σκοπιμότητά του από όλα τα καθ’ ύλην εθνικά και ευρωπαϊκά όργανα και πήρε τον δρόμο της δημοπράτησης το 2014 με προϋπολογισμό 52.753.300 ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ».
«Στον διαγωνισμό που ακολούθησε ανάδοχος αναδείχθηκε ο υποψήφιος με τη χαμηλότερη προσφορά και μετά την έκπτωση το ύψος του έργου διαμορφώθηκε στο ποσό των 41.297.147ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ. Ακολουθήθηκε η ενημέρωση της Βουλής και ο έλεγχος νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο που ενέκρινε τη σύμβαση. Έτσι, τέλη Σεπτεμβρίου 2014 η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ υπέγραψε τη σύμβαση για ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας. Ο χρόνος υλοποίησης ήταν 2 έτη, δηλαδή παράδοση τέλος Σεπτεμβρίου 2016. Η πρώτη δουλειά του αναδόχου, σύμφωνα με τη σύμβαση και την ειδική συγγραφή υποχρεώσεων, ήταν να κάνει λεπτομερή καταγραφή του υφιστάμενου δικτύου, του εξοπλισμού, ώστε στη συνέχει να μπορεί να γίνει ο προγραμματισμός για την ανάταξη και αναβάθμιση του δικτύου», πρόσθεσε.
Ο κ. Χρυσοχοΐδης, τόνισε ότι «το έργο ήταν απόλυτα αναγκαίο, διότι εν μέσω μνημονίων και κρίσης η Ελλάδα, σε συνεργασία με την ΕΕ, αποφάσισε τον εκσυγχρονισμό του δικτύου από το Ρίο έως τον Προμαχώνα». Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι γνωστό ότι «το σύστημα του σιδηροδρομικού δικτύου είχε υποστεί δολιοφθορές σε συστήματα που είχαν τοποθετηθεί, δημιουργώντας σημαντικά έργα ασφάλειας και λειτουργικότητας που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Για αυτό από ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ αποφασίστηκε να γίνουν οι γρηγορότερες εργασίες στα συστήματα ασφαλείας του δικτύου. Το έργο έπρεπε να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν».
Τα παλαιά συστήματα σηματοδότησης είναι προφανές ότι δεν είχαν πιστοποίηση
Ο πρώην υπουργός διευκρίνισε πως «ανάταξη σημαίνει ότι έχουμε πάνω στη γραμμή πολλά διαφορετικά συστήματα από διαφορετικούς παρόχους, εκ των οποίων ορισμένα είναι εκτός λειτουργίας, είτε εξαιτίας βλαβών είτε κλοπής υλικών, που πρέπει να γίνουν και πάλι λειτουργικά και σε μία ενιαία λειτουργία τους. «Αναβάθμιση σημαίνει ότι μετά την ανάταξή τους, ο ανάδοχος θα πρέπει να τα ανατάξει και να λειτουργούν και σε επίπεδο ασφαλείας σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και οδηγίες. Τα παλαιά συστήματα σηματοδότησης, είναι προφανές ότι δεν είχαν πιστοποίηση όπως απαιτούσαν οι πιο σύγχρονοι κανονισμοί της ΕΕ». Η δε τηλεδιοίκηση, σύμφωνα με τον ίδιο, «είναι η απεικόνιση και οι εξ αποστάσεως χειρισμοί των συστημάτων λειτουργίας και ασφαλείας».
Ο κ. Χρυσοχοΐδης επεσήμανε ότι «τον Γενάρη του 2015 ανέλαβε η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ για να υλοποιήσει εντός του συμβατικού χρόνου την εκτέλεση της σύμβαση με χρόνο ολοκλήρωσης τον Σεπτέμβριο του 2016». Στη συνέχεια κατέθεσε στα πρακτικά χρονολόγιο όλων των γεγονότων που προανέφερε.
H έναρξη της συνεδρίασης
Η συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας ξεκίνησε με διαδικαστικά θέματα που τέθηκαν από τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες.
Επί της οργάνωσης της συνεδρίασης, ο πρόεδρος της Επιτροπής, Αθανάσιος Μπούρας, πρότεινε η ακρόαση των τεσσάρων να αρχίσει με τη σειρά που διαχειρίστηκαν τη σύμβαση με αριθμό 717 κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Σχετικά με τις κλητεύσεις και άλλων προσώπων για ακρόαση φορέων που έχουν ζητηθεί και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ο Α. Μπούρας πρότεινε αυτό να απασχολήσει την Επιτροπή στο τέλος της σημερινής συνεδρίασης.
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος, ανέφερε ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν ζητήσει η σημερινή συνεδρίαση να αφιερωθεί στις αιτίες που οδήγησαν στο τραγικό δυστύχημα, με την ακρόαση των τεσσάρων παριστάμενων υπουργών, αλλά και άλλων προσώπων.
Είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να αξιοποιήσουμε την παρουσία στην Επιτροπή των κ.κ. Καραμανλή και Γεραπετρίτη για τη σύμβαση 717, αλλά και για όλα τα υπόλοιπα θέματα, και εμείς θα το πράξουμε. Ζήτησε -επειδή η σημερινή δεν έχει συγκληθεί με τη δυνατότητα που δίνει ο ΚτΒ στην αντιπολίτευση, αλλά ήταν ομόφωνη απόφαση- η επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής για την ακρόαση και άλλων προσώπων να γίνει εντός του μήνα και να μη χρειαστεί η πάροδος ενός μήνα για να συγκληθεί η Επιτροπή εκ νέου με τη διαδικασία της χρήσης του αιτήματος των 2/5 από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Χάρης Καστανίδης, υπενθύμισε ότι το κόμμα του είχε ζητήσει να κληθούν στην Επιτροπή και άλλα πρόσωπα και θεσμοί για να διερευνηθεί το σιδηροδρομικό δυστύχημα, όπως η ΡΑΣ, οι εκπρόσωποι εργαζομένων, διευθύνοντες και πρώην διοικητές του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ και της Hellenic Train. Σωστά κλήθηκαν, εν αρχή αυτών των συνεδριάσεων είναι η ακρόαση των τεσσάρων πρώην υπουργών, αλλά δεν μπορεί να μην υπάρξουν και άλλες ακροάσεις. Πρόκειται για τεράστιο ζήτημα. Η σημερινή συνεδρίασή μας να θεωρηθεί η αρχή μιας συνεχιζόμενης διαδικασίας προκειμένου, έπειτα από λίγες ημέρες, να έχουμε προσκλήσεις για νέες ακροάσεις για το θέμα σύμφωνα με τα αιτήματα που έχουν καταθέσει τα κόμματα.
Ο βουλευτής του ΚΚΕ, Χρήστος Κατσώτης, ανέφερε ότι εμείς έχουμε ζητήσει να κληθούν όλοι οι υπουργοί Μεταφορών από το 2007 που άρχισε η απελευθέρωση των σιδηροδρομικών μεταφορών, όπως επίσης και οι διοικήσεις του ΟΣΕ από τότε της Hellenic Train και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων.
Ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης, Γιώργος Μυλωνάκης, συμφώνησε με τη συνέχιση της διαδικασίας, λέγοντας ότι θα πρέπει στην Επιτροπή να κληθούν και οι υφυπουργού Υποδομών, υπεύθυνοι για τους σιδηροδρόμους, και οι γενικοί γραμματείς, και όχι μόνο η συζήτηση να περιοριστεί στη σύμβαση 717, αλλά και στις υπόλοιπες συμβάσεις. Η εθνική αυτή τραγωδία, είπε, «θα μας στοιχειώνει όλους»
Η βουλευτής του ΜέΡΑ 25, Σοφία Σακοράφα, ανέφερε ότι το κόμμα της πιστεύει πως θα πρέπει να κληθούν οι αρμόδιοι υφυπουργοί του υπουργείου Μεταφορών, η ΕΡΓΟΣΕ, η ΓΕΟΣΕ, η ΡΑΣ και οι εκπρόσωποι των σωματείων εργαζομένων.
Ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, ζήτησε να διεξαχθούν όσες συνεδριάσεις χρειάζονται και να μην ακολουθηθεί η διαδικασία των αιτημάτων της αντιπολίτευσης (των 2/5) ώστε εντός του μήνα η Βουλή, σε επίπεδο Επιτροπής, να έχει ολοκληρώσει το έργο της πριν από την έκδοση του πορίσματος των Εμπειρογνωμόνων. Θα πρέπει, είπε, να μη μείνουμε στο στενό γράμμα του ΚτΒ, ώστε το Κοινοβούλιο να ολοκληρώσει τις ακροάσεις του
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, Αθανάσιος Μπούρας, έκλεισε τον κύκλο των παρεμβάσεων επί της διαδικασίας λέγοντας ότι, «μετά το πέρας της σημερινής συνεδρίασης, θα επεξεργαστώ όλα όσα αναφέρθηκαν, αλλά και τυχόν άλλα που μπορεί να προκύψουν, καθώς σήμερα ξεκινάμε αυτή τη διαδικασία με τη σύμβαση 717. Και θα σας ενημερώσω σύμφωνα με τον ΚτΒ»
