Πολιτική συμφωνία για την καταπολέμηση της συνεχιζόμενης ανόδου των ενεργειακών τιμών επετεύχθη κατά τη διάρκεια της Συνόδου των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. που βρίσκεται σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, παραμένει το χάσμα εντός της Ένωσης σχετικά με το πλαφόν στο φυσικό αέριο.
Τι συμφωνήθηκε για την ηλεκτρική ενέργεια
Ως προς το πρώτο σκέλος, δηλαδή την ηλεκτρική ενέργεια, η επίσημη υιοθέτηση της πρότασης θα ολοκληρωθεί με γραπτή διαδικασία πιθανότατα έως το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας.
Η πρόταση περιλαμβάνει:
- μέτρα για τη μείωση της ζήτησης της ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής,
- μέτρα για την είσπραξη των πλεονασματικών εσόδων από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και
- την συνεισφορά αλληλεγγύης από τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων ορυκτών καυσίμων, τα οποία θα ανακατευθυνθούν προς την στήριξη καταναλωτών και επιχειρήσεων.
Αναλυτικότερα, η αρχική πρόταση της Επιτροπής αφορούσε έναν εθελοντικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 10% και έναν υποχρεωτικό στόχο μείωσης 5% για την κατανάλωση κατά τις ώρες αιχμής. Η πρόταση, επίσης, προβλέπει πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, πυρηνικά και λιγνίτη στα 180 ευρώ/MWh.
Ως προς τα μέτρα στήριξης για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για τις ενεργειακές τιμές λιανικής, το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη μέλη μπορούν να ορίσουν προσωρινά μια τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε αυτές. Συμφώνησαν επίσης ότι μπορούν κατ’ εξαίρεση και προσωρινά να ορίσουν μια τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας υπό του κόστους της.
Η εισφορά αλληλεγγύης θα υπολογίζεται επί των φορολογητέων κερδών, όπως καθορίζονται από τους εθνικούς φορολογικούς κανόνες για το οικονομικό έτος που αρχίζει το 2022 ή/και το 2023, τα οποία υπερβαίνουν αύξηση του 20% των μέσων ετήσιων φορολογητέων κερδών από το 2018.
Σημειώνεται ότι τα μέτρα είναι προσωρινά και θα ισχύουν από την 1η Δεκεμβρίου 2022 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Οι στόχοι μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας θα ισχύουν έως τις 31 Μαρτίου 2023. Το υποχρεωτικό ανώτατο όριο των εσόδων από την αγορά θα ισχύει έως τις 30 Ιουνίου 2023. Τα κράτη μέλη εισήγαγαν ειδικές εξαιρέσεις για την Κύπρο και τη Μάλτα.
Τα «στρατόπεδα» για το πλαφόν στο αέριο
Σημείο, ωστόσο, αντιπαράθεσης αναμένεται να αποτελέσει η διαχείριση της αύξησης των τιμών στο φυσικό αέριο, καθώς η απόφαση της Επιτροπής να μην φέρει στο τραπέζι μία πρόταση για την επιβολή ανώτατου ορίου τιμής στο φυσικό αέριο ανεξαρτήτου προελεύσεως δημιούργησε έντονη δυσαρέσκεια μεταξύ των κρατών μελών.
Τα 15 κράτη που υπέγραψαν την επιστολή προς την Επίτροπο Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, στηρίζοντας το πλαφόν, αναμένεται να επιμείνουν για μία πρόταση της Κομισιόν προς αυτή την κατεύθυνση. Όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές, πριν την έναρξη της συνεδρίασης οι υπουργοί Ενέργειας της Ελλάδας, του Βελγίου, της Πολωνίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Γαλλίας είχαν άτυπη συνάντηση σε μία προσπάθεια να γεφυρωθούν οι διαφορές.
Η Γερμανία, η Ολλανδία και η Δανία έχουν αντιταχθεί σε ένα πλαφόν στο φυσικό αέριο, διότι, όπως ισχυρίζονται, θα αποτελούσε κίνδυνο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και τις προοπτικές της ΕΕ να προσελκύσει εισαγωγές φυσικού αερίου για τον χειμώνα.
Η Επιτροπή σε σχέδιο εργασίας της, επίσης, προειδοποίησε ενάντια στο πλαφόν στο φυσικό αέριο, καθώς αξιολογείται ως επιλογή που ενέχει μεγάλο ρίσκο για την εξασφάλιση ροών προς περιοχές της Ένωσης με χαμηλή προσφορά φυσικού αερίου. Αντίθετα, υποστήριξε εκ νέου την μείωση της κατανάλωσης και την επαναδιαπραγμάτευση με τους αξιόπιστους εταίρους εφοδιασμού, όπως η Νορβηγία και η Αλγερία, για την επίτευξη χαμηλότερων τιμών στις εισαγωγές.
Αν και σε αυτή τη συνεδρίαση δεν διαφαίνεται να υπάρξει κάποια τελική απόφαση, η Κομισιόν, προβλέπουν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, θα αναγκαστεί σταδιακά να επανεξετάσει την ιδέα. Έδαφος φέρεται να κερδίζει το Ιβηρικό μοντέλο, το οποίο εφαρμόζεται από την Ισπανία και την Πορτογαλία, με βάση το οποίο, η τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας επιδοτείται εν μέρει, σε μια προσπάθεια μείωσης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας — χωρίς να παρεμβαίνει άμεσα στη διαδικασία υποβολής προσφορών στις αγορές χονδρικής.
Αντικείμενο συζήτησης θα αποτελέσει και η πρόθεση της Επιτροπής να επιμείνει στην επιβολή ενός ανώτατου ορίου τιμής στο ρωσικό φυσικό αέριο. Η πρόταση δεν χαίρει ευρείας αποδοχής, καθώς τα κράτη μέλη που εισάγουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας, της Σλοβακίας και της Αυστρίας, έχουν ταχθεί κατά του ανώτατου ορίου υπό τον φόβο διακοπής των ροών από την Ρωσία. Παράλληλα, η Γερμανία έχει εκφράσει ανησυχίες ότι αυτό το μέτρο θα δημιουργήσει διχασμό μεταξύ των κρατών μελών.
Οι διαβουλεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν σε συνάντηση των αρχηγών των εθνικών κυβερνήσεων στην Πράγα στις 7 Οκτωβρίου.
