Στο ελληνικό πρόγραμμα επεξεργασίας λυμάτων που «άλλαξε το παιχνίδι» αποδεικνύοντας ότι «οι Έλληνες παίρνουν στα σοβαρά τις θάλασσές τους», αφιερώνει ρεπορτάζ του ο Guardian.
Όπως γράφει ο Guardian: «Τα λαμπερά νερά κατά μήκος της αθηναϊκής ριβιέρας προσφέρουν μια ευπρόσδεκτη ανάπαυλα στη ζέστη του καλοκαιριού. Σε μία από τις πιο πολυσύχναστες πόλεις της Ευρώπης, το θέαμα ολοένα και περισσότερων παραλιών που φέρουν τη γαλάζια σημαία –μια ένδειξη της ποιότητας του νερού- έχει αυξήσει την αίσθηση ανακούφισης που προσφέρει η παράκτια τοποθεσία. Για όσους συρρέουν στους όρμους, τους βράχους και τις αμμώδεις εκτάσεις της, η ακτογραμμή που εκτείνεται στα νότια προάστια της ελληνικής πρωτεύουσας έχει γίνει το τέλειο αντίδοτο στις αυξανόμενες θερμοκρασίες που συνόδευσαν την κλιματική κατάρρευση.
Δεν ήταν πάντα έτσι.
«Πριν από περισσότερα από 20 χρόνια τα νερά γύρω από την Αττική δεν ήταν για μπάνιο καθώς σίγουρα δεν ήταν τόσο καθαρά», λέει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Αραβόσης, ο οποίος μέχρι νωρίτερα φέτος επέβλεπε τις πολιτικές διαχείρισης των υδάτων στο ελληνικό υπουργείο Περιβάλλοντος. «Είναι τώρα, όμως, επειδή δόθηκε μεγάλη έμφαση στη βελτίωση των μονάδων επεξεργασίας λυμάτων και αυτό, φυσικά, είχε να κάνει πολύ με τους κανονισμούς της ΕΕ».
Οι γαλάζιες σημαίες
Η εγκατάσταση στα μέσα της δεκαετίας του 1990 μιας μονάδας λυμάτων στο ακατοίκητο νησί της Ψυττάλειας, ακριβώς έξω από το λιμάνι του Πειραιά –μια εγκατάσταση που εξυπηρετεί τους 5 εκατομμύρια κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο– είναι ευρέως αναγνωρισμένη, τόσο που μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι.
«Οι γαλάζιες σημαίες που βλέπουμε σήμερα στην Αττική αποδεικνύουν πόσο βελτιωμένη είναι η κατάσταση», λέει ο Αραβόσης, ο οποίος τώρα προΐσταται του Τμήματος Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Αλλά με μια από τις μεγαλύτερες ακτές της ηπείρου, η Ελλάδα παίρνει επίσης στα σοβαρά τις θάλασσές της. Σε τελευταία καταμέτρηση, το νοτιότερο κράτος της Ευρώπης είχε 581 παραλίες με γαλάζια σημαία – δεύτερη μόνο μετά τις 621 της Ισπανίας. Το 2021, η περιβαλλοντική εποπτεία της ΕΕ κατέταξε σχεδόν το 96% των ελεγχόμενων περιοχών κολύμβησης στην Ελλάδα ως εξαιρετικές.
Επισκέπτης καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου, ο Αραβόσης είναι μεταξύ των Ελλήνων αξιωματούχων που έχουν μείνει έκπληκτοι από την είδηση των δημοφιλών παραλιών στο Ηνωμένο Βασίλειο που κατακλύζονται από ακατέργαστα λύματα και μαζί όλους τους κινδύνους που θα έχουν αναπόφευκτα τέτοιες απορρίψεις για το περιβάλλον και την υγεία.
«Είναι πολύ απροσδόκητο», λέει με αισθητή υποτίμηση. «Προφανώς δεν υπήρξε σωστή τεκμηρίωση και παρακολούθηση του συστήματος. Εδώ στην Ελλάδα, και ειδικά στο εργοστάσιο της Ψυττάλειας, η επιτήρηση είναι πολύ αυστηρή, κάτι που δεν φαίνεται να συνέβαινε στο Ηνωμένο Βασίλειο».
Ο τουρισμός έχει παίξει ζωτικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση των Ελλήνων στη σημασία της διατήρησης των θαλασσών και των ποταμών τους καθαρών. Ο κλάδος είναι ο σημαντικότερος κλάδος της ελληνικής οικονομίας, απασχολεί έναν στους πέντε εργαζόμενους και αντιπροσωπεύει περίπου το 25% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας.
Πάνω και κάτω στη στεριά, τα παρθένα νερά έχουν γίνει κεντρικό μέρος της αφήγησης για να προσελκύσουν τους παραθεριστές με το διεθνές πρόγραμμα γαλάζιας σημαίας που θεωρείται ως σύνθημα για την τοπική αριστεία.
33 αυστηρά κριτήρια
«Υπήρξε μια πολύ μεγάλη αύξηση στον αριθμό των τοπικών δημαρχείων και άλλων διαχειριστών παραλιών που υποβάλλουν αίτηση για γαλάζια σημαία», λέει η Δαρεία-Νεφέλη Βουρδούμπα, στην Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία της Φύσης, τη ΜΚΟ που διευθύνει το πρόγραμμα στην Ελλάδα για τα τελευταία 30 χρόνια.
«Είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε τέτοια φυσική ομορφιά και έχουμε καταλάβει πόσο σημαντική είναι η καλή οικολογική διαχείριση των παραλιών και των μαρίνων μας για τον τουρισμό». Το να αποκτήσει κανείς πιστοποίηση με γαλάζια σημαία δεν ήταν καθόλου εύκολο, λέει, εξηγώντας ότι τα διαπιστευμένα εργαστήρια, υπό την επίβλεψη του υπουργείου Περιβάλλοντος, έπρεπε να δοκιμάσουν δείγματα νερού πολλές φορές πριν καν εξεταστούν οι υποψήφιοι για το βραβείο.
«Υπάρχουν 33 αυστηρά κριτήρια. Η εξαιρετική ποιότητα του νερού για μια παρατεταμένη περίοδο και η καθαριότητα των παραλιών είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες», προσθέτει.
Φρέσκος από το ερευνητικό πλοίο του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος», ο Θοδωρής Τσιμπίδης θαυμάζει την εξαιρετική βιοποικιλότητα της ελληνικής θάλασσας – ένα άμεσο προϊόν των υδάτων που παραμένουν αμόλυντα. «Τα ρεύματα, οι άνεμοι και το γεγονός ότι οι θάλασσές μας είναι συχνά πολύ βαθιές βοηθούν πάρα πολύ», λέει ο επικεφαλής του οργανισμού προστασίας της θάλασσας. «Τα ελληνικά νερά, είναι αλήθεια, είναι πολύ καθαρά, ακόμα και σε μέρη που δεν θα έπρεπε, και αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό επειδή υποβοηθούνται από φυσικά φαινόμενα».
Το Αρχιπέλαγος συγκαταλέγεται μεταξύ ενός αυξανόμενου αριθμού οργανισμών που ιδρύθηκαν με ρητό σκοπό να σώσουν το Αιγαίο και τη Μεσόγειο από τις συνέπειες της σύγχρονης ζωής. Τα ακατέργαστα λύματα μπορεί να μην αποτελούν άμεσο κίνδυνο, αλλά το πλαστικό είναι, με ανησυχητικές προβλέψεις από το WWF Ελλάς, το Ίδρυμα Ellen MacArthur και άλλα πλαστικά απόβλητα που θα υπερτερούν αριθμητικά των ψαριών στους ωκεανούς μέχρι το 2050».
