Στην τελική ευθεία μπαίνει το εθνικό σχέδιο για τη μείωση του κόστους στο ηλεκτρικό ρεύμα, καθώς οι δυσβάσταχτοι λογαριασμοί έχουν «γονατίσει» τα ελληνικά νοικοκυριά που δηλώνουν ανήμπορα να πληρώσουν!
Η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να «ξεκλειδώσει» τα σχέδια του Μαξίμου ώστε να ενεργοποιηθεί η ελάφρυνση στο ηλεκτρικό ρεύμα. Μάλιστα, τα 27 Μέλη της Ένωσης έχουν έρθει σύμφωνα με πληροφορίες, σε καταρχήν συμφωνία για πλαφόν στο ηλεκτρικό ρεύμα.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να τεθεί μια ανώτατη τιμή στη χονδρική, ανάλογα με την πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (φυσικό αέριο, λιγνίτης, νερό) και στη συνέχεια να επιδοτείται η διαφορά που θα έχει ο παραγωγός σε σχέση με την τιμή αγοράς.
Το μεγάλο πρόβλημα, φυσικά, είναι το οικονομικό μιας και με τα… μπλοκάκια και τα μολύβια, οι υπολογισμοί δείχνουν πως θα χρειαστούν 900 εκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό. Κάπου εδώ μπαίνει στην εξίσωση και η εξαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής, πως θα γίνει φορολόγηση των «υπερκερδών» των εταιρειών ενέργειας, οι οποίες έκαναν ρεκόρ εισπράξεων από την περιβόητη ρήτρα αναπροσαρμογής.
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική πλευρά θα δώσει το στίγμα του τι μέλλει γενέσθαι τις επόμενες εβδομάδες, περί το δεύτερο δεκαήμερο του Μαΐου, καθώς στόχος είναι τους καλοκαιρινούς μήνες να είναι αισθητή η ελάφρυνση στους λογαριασμούς, όπως επισήμανε και κατά την τοποθέτησή του στο σημερινό υπουργικό συμβούλιο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Τα τρία σενάρια που εξετάζει η κυβέρνηση
Κάπου εδώ μπαίνει στο ελληνικό τραπέζι το σχέδιο δράσης της κυβέρνησης, ώστε να «ανασάνουν» τα νοικοκυριά. Ποια είναι αυτά;
1. Συμφωνία για κοινή δράση με οικονομίες κλίμακος και δυνάμεων πανευρωπαϊκά:
Μετά την απόσπαση Ισπανίας και Πορτογαλίας από το κοινό μέτωπο των Νοτίων (καθώς κράτησαν δική τους στάση και πέτυχαν ξεχωριστή λύση στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής), η Αθήνα προβάλλει ότι χωρίς κοινή γραμμή της ΕΕ θα πάρει δικά της μέτρα άμυνας. Η Ελλάδα έχει προτείνει να αξιοποιηθούν 230 δισ. ευρώ (που απέμειναν αδιάθετα από δάνεια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης) για προμήθεια υγροποιημένου αερίου LNG από την ΕΕ και κατανομή του στις χώρες, ώστε να επωφεληθούν οι καταναλωτές από καλύτερες τιμές και όρους -όπως είχε συμφωνηθεί για τα εμβόλια. Το μέτρο δεν ισχυροποιεί απλώς τα κράτη-μέλη, αλλά αποδυναμώνει τον ρόλο, τις τακτικές και τα υπερκέρδη των κερδοσκόπων.
2. Φρένο στις εξωφρενικές αυξήσεις τιμών ρεύματος:
Σκοπός είναι να επιστρέψουν οι τιμοκατάλογοι των παρόχων ρεύματος στα επίπεδα του α’ εξαμήνου 2021, στα περίπου 16 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Προφανώς η κυβέρνηση δεν μπορεί μόνη της να ακυρώσει πλήρως τις διεθνείς αυξήσεις, ωστόσο η Ελλάδα δεν έχει καν τα μέσα που διαθέτουν άλλα κράτη για να τις μετριάσει. Μπορεί μόνο να διαθέσει πόρους για άμεσες επιδοτήσεις ή και επενδύσεις. Ούτε όμως τα δημοσιονομικά περιθώρια άλλων κρατών έχει, ούτε μπορεί να προβλέψει (αν δεν μπει πανευρωπαϊκός «κόφτης» αυξήσεων, όπως ζητά) ποια τιμή-στόχο θα επιδοτήσει και θα εξασφαλίσει στον καταναλωτή, αφού καμία ελληνική παρέμβαση δεν αρκεί για να βάλει φρένο στα διεθνή χρηματιστήρια.
3. «Ακύρωση» αυξήσεων και ρήτρας αναπροσαρμογής:
Είτε στα 13-16 λεπτά, όπως πριν από έναν χρόνο, είτε λίγο υψηλότερα, οι τιμές πρέπει να παραμένουν σταθερές για κάποιο διάστημα, χωρίς να αλλάζουν απρόβλεπτα κάθε μήνα. Καθώς οι «αυτόματες» αυξήσεις έχουν βρεθεί στο στόχαστρο και χιλιάδες καταναλωτές αδυνατούν να κατανοήσουν πώς χρεώνονται, η σταθεροποίηση των τιμών στα κυμαινόμενα προγράμματα αποτελεί προτεραιότητα.
Ρήτρα αναπροσαρμογής: Διευκρινίσεις από τη ΡΑΕ – Τι πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές
Με ανακοίνωσή της η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, «αποβλέποντας στην πλήρη και ορθή ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής», προχώρησε σε διευκρινίσεις για τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής.
Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:
- Η Ρήτρα Αναπροσαρμογής στις Συμβάσεις Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελεί αμιγώς και αποκλειστικά επιχειρηματική απόφαση των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας και δεν «επιβλήθηκε» από τη ΡΑΕ.
- Η παροχή από τους Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας κυμαινόμενων τιμολογίων, δηλαδή τιμολογίων όπου η Χρέωση Προμήθειας διαμορφώνεται βάσει Ρήτρας Αναπροσαρμογής, αποτελεί συνήθη εμπορική πρακτική, προβλεπόμενη στον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που εκδόθηκε με απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής τον Απρίλιο του 2013 (ΦΕΚ Β΄ 832/9.4.2013).
- Τα κυμαινόμενα τιμολόγια τα οποία ενσωματώνουν Ρήτρα Αναπροσαρμογής είναι διαδεδομένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτέλεσαν για τους εναλλακτικούς Προμηθευτές το εργαλείο διαφοροποίησης και ανάπτυξης ανταγωνιστικής δραστηριότητας προς τα έως τότε προσφερόμενα τιμολόγια, που ήταν αποκλειστικά σταθερής χρέωσης. Από την υπό έκδοση έκθεση Market Monitoring Report – Consumer Protection Volume του Council of the European Energy Regulators (CEER) για το έτος 2021 προκύπτει ότι από τις 24 χώρες που απάντησαν στις συγκεκριμένες ερωτήσεις που αφορούν τα διαθέσιμα προσφερόμενα συμβόλαια στη λιανική, 22 χώρες έχουν τιμολόγια με κυμαινόμενη χρέωση.
- Ο Κώδικας Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας του 2013 εξαρχής επέβαλε σαφή, εύλογα και διαφανή κριτήρια βάσει των οποίων λαμβάνει χώρα η αναπροσαρμογή των Χρεώσεων Προμήθειας (βλέπε, το άρθρο 28 παρ. 3 (γ), άρθρο 1 παρ. 2(στ) του Παραρτήματος ΙΙ). Τα εν λόγω κριτήρια αποσκοπούν στην: (α) επαρκή ενημέρωσή των καταναλωτών εκ των προτέρων, αναφορικά με τη φύση του τιμολογίου τους ως κυμαινόμενου, (β) κατανόηση και επαληθευσιμότητα της μεθοδολογίας υπολογισμού της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και (γ) δυνατότητα επιλογής προμηθευτή και προγράμματος προμήθειας, κατά τις ανάγκες τους.
- Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, διαπίστωσε ότι υφίσταται έλλειμμα διαφάνειας ως προς την επιβολή και την ενεργοποίηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και, εξ αυτού του λόγου, εξέδωσε την υπ’ αρ. 409/2020 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων ΧΤ» (ΦΕΚ Β΄ 1364/14.04.2020). Με την ως άνω απόφαση η ΡΑΕ: α) επέβαλε στους Προμηθευτές την υποχρέωση παροχής τουλάχιστον ενός σταθερού τιμολογίου, β) τυποποίησε την ονομασία της Ρήτρας και όρισε ότι η διακύμανση οφείλει να γίνεται βάσει ενός μόνο μεγέθους της αγοράς, το οποίο να είναι εύκολα προσβάσιμο και επαληθεύσιμο από τον μέσο καταναλωτή, γ) τυποποίησε τη μεθοδολογία της Ρήτρας Αναπροσαρμογής ώστε να είναι σαφέστερος και περισσότερος κατανοητός ο υπολογισμός της και δ) συνέστησε να καθορίζεται η «περιοχή ασφαλείας», δηλαδή το εύρος τιμών πέραν του οποίου αναπροσαρμόζεται η Χρέωση Προμήθειας, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ελαχιστοποιείται η ανάγκη ενεργοποίησης του μηχανισμού αναπροσαρμογής.
- Η Αρχή, ήδη από τις 8 Απριλίου 2022, έχει εκκινήσει διαδικασία ακροάσεων των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας που παραβιάζουν τις υποχρεώσεις τους εκ της 409/2020 Απόφασης ΡΑΕ, είτε παραλείποντας να παρέχουν σταθερά τιμολόγια είτε διαμορφώνοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής κατά τρόπο που αποκλίνει ουσιωδέστατα από την κατεύθυνση της Αρχής είτε ακόμη παραπλανώντας τους καταναλωτές εμφανίζοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής ως μη εντασσόμενη στις ανταγωνιστικές χρεώσεις, δηλαδή τις χρεώσεις που διαμορφώνουν ελεύθερα οι Προμηθευτές.
- Η ΡΑΕ δεν διαθέτει αποφασιστική αρμοδιότητα για τα ζητήματα που αφορούν την προμήθεια ενέργειας, καθώς δεν έχει την αρμοδιότητα έκδοσης και τροποποίησης του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας (άρθρο 138 ν. 4001/2011). Ωστόσο, στο πλαίσιο της αδιάλειπτης εποπτικής παρακολούθησης των διαμορφούμενων επιχειρηματικών πρακτικών και με στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωση των καταναλωτών και την ενίσχυση της ευχερούς κατανόησης των τιμολογίων, εξέδωσε την υπ’ αρ. 967/2021 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την υιοθέτηση πρότυπου εγγράφου «Αίτησης Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΧΤ» και υποδείγματος «Λογαριασμού Κατανάλωσης ΧΤ». Με ως άνω απόφαση, που επέχει τον χαρακτήρα ερμηνευτικής οδηγίας – σύστασης, προωθείται αποφασιστικά η αρχή της διαφάνειας τόσο σε προσυμβατικό επίπεδο, όταν δηλαδή οι καταναλωτές συγκρίνουν τις προσφορές προμήθειας, όσο και κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ιδίως στο επίπεδο του λογαριασμού κατανάλωσης. Πλέον καθίσταται απολύτως ευχερές στους καταναλωτές να αντιλαμβάνονται εκ των προτέρων τη φύση του προσφερόμενου τιμολογίου και του βαθμού έκθεσής τους στον κίνδυνο τιμών των χονδρεμπορικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
- Η Αρχή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, παρακολουθεί και εποπτεύει τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και ενεργεί με γνώμονα την προστασία των καταναλωτών και την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού.
