Ο κατακερματισμός των δασών, η γεωργική επέκταση και η εντατική κτηνοτροφία φέρνουν τους ανθρώπους σε στενότερη επαφή με ζώα όπως οι νυχτερίδες που μεταφέρουν ζωονόσους, όπως η Covid-19. Μία νέα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παγκόσμια μελέτη αποκαλύπτει τα νέα πιθανά σημεία εμφάνισης κορονοϊών στον κόσμο. Ανάμεσά τους εκτός από την Κίνα που παραμένει πρώτη στη λίστα με τα επικίνδυνα σημεία, είναι η Γαλλία και η Βρετανία.
Οι αιφνίδιες αλλαγές στη χρήση της Γης- όπως είναι η αποψίλωση των δασών, η αλόγιστη καλλιέργεια των εδαφών και η υπερεντατική κτηνοτροφία δημιουργούν «καυτά σημεία» ευνοϊκά για τις νυχτερίδες που φέρουν κορονοϊούς στα οποία οι συνθήκες είναι ώριμες για να μεταπηδήσουν οι ασθένειες από τα ζώα στον άνθρωπο, διαπιστώνει μια νέα ανάλυση που δημοσιεύθηκε αυτήν την εβδομάδα από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, και στο Πανεπιστήμιο Massey της Νέας Ζηλανδίας.
Την ώρα που η ακριβής προέλευση του ιού SARS-CoV-2 παραμένει ασαφής, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ασθένεια πιθανότατα προέκυψε όταν ένας ιός που προσβάλλει τις νυχτερίδες μεταπήδησε στον άνθρωπο, είτε απευθείας μέσω της επαφής του ανθρώπου με την άγρια φύση, είτε έμμεσα μέσω της μόλυνσης ενός ενδιάμεσου ξενιστή, όπως oι παγκολίνοι.
Οι νυχτερίδες (του είδους horseshoe bat) είναι γνωστό ότι φέρουν μια ποικιλία κορονoϊών, μεταξύ των οποίων στελέχη που είναι γενετικά παρόμοια με αυτά που προκαλούν COVID-19 και σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS).
Η νέα μελέτη χρησιμοποίησε την τηλεπισκόπηση (επιστήμη παρατήρησης φαινομένων και χαρακτηριστικών από απόσταση) για να αναλύσει τα πρότυπα χρήσης γης σε όλο το φάσμα που ζουν τα συγκεκριμένα είδη νυχτερίδας, το οποίο εκτείνεται από τη Δυτική Ευρώπη έως τη Νοτιοανατολική Ασία.
«Οι αλλαγές στη χρήση γης μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία, τόσο επειδή τροποποιούμε το περιβάλλον, αλλά και επειδή μπορούν να αυξήσουν την έκθεσή μας σε ζωονόσους», δήλωσε ο Πάολο ντ’Οντόρικο, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, καθηγητής περιβαλλοντικής επιστήμης, πολιτικής και διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ.
«Κάθε επίσημη αλλαγή χρήσης γης θα πρέπει να αξιολογείται όχι μόνο για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στους πόρους όπως τα αποθέματα άνθρακα, το μικροκλίμα και τη διαθεσιμότητα νερού, αλλά και για τις πιθανές αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία» προσθέτει.
Προσδιορίζοντας τις περιοχές αποψίλωσης των δασών, τους ανθρώπινους οικισμούς και τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή και συγκρίνοντάς τες με γνωστούς οικοτόπους νυχτερίδων, οι επιστήμονες εντόπισαν πιθανά «καυτά σημεία» όπου οι βιότοποι είναι ευνοϊκός για αυτά τα είδη και όπου οι λεγόμενοι «ζωονοσογόνες ιοί» θα μπορούσαν ενδεχομένως να περάσουν από τις νυχτερίδες στον άνθρωπο.
Τα περισσότερα από τα σημερινά «hot spot» συγκεντρώνονται στην Κίνα, όπου η αυξανόμενη ζήτηση για προϊόντα κρέατος οδήγησε στην επέκταση της μεγάλης κλίμακας βιομηχανικής κτηνοτροφίας. Η συγκεντρωμένη κτηνοτροφική παραγωγή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική επειδή η πρακτική συγκεντρώνει μεγάλους πληθυσμούς γενετικά παρόμοιων, συχνά ανοσοκατεσταλμένων ζώων που είναι πολύ ευάλωτα σε εκδηλώσεις ασθενειών, ανέφεραν οι ερευνητές.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τμήματα της Ιαπωνίας, των βόρειων Φιλιππίνων και της Κίνας νότια της Σαγκάης κινδυνεύουν να γίνουν «καυτά σημεία» με περαιτέρω κατακερματισμό των δασών, ενώ τμήματα της Ινδοκίνας και της Ταϊλάνδης κινδυνεύουν επίσης λόγω της αλόγιστης κτηνοτροφικής παραγωγής.
Τα άλλα μεγάλα hotspot εκτός Κίνας βρίσκονται στο Μπουτάν, το ανατολικό Νεπάλ, το βόρειο Μπαγκλαντές, την πολιτεία της Κεράλα (Ινδία) και τη βορειοανατολική Ινδία.
«Ελπίζουμε ότι αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να αποβούν χρήσιμα για τον εντοπισμό συγκεκριμένων περιοχών στοχοθετημένων παρεμβάσεων που απαιτούνται για την αύξηση της ανθεκτικότητας σε διαρροές κορονοϊών» λέει η Κριστίνα Ρούλι, καθηγήτρια υδρολογίας και ασφάλειας νερού και τροφίμων στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου.
Η συγκεκριμένη έρευνα είναι μια από τις πρώτες που συνδέουν τις τελείες και αναλύουν γεωγραφικά δεδομένα για τη χρήση γης. Στόχος της να διαπιστώσει πώς οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με είδη που μπορεί να είναι φορείς.
«Ενώ δεν μπορούμε να εντοπίσουμε άμεσα τη μετάδοση του SARS-CoV-2 από την άγρια φύση στον άνθρωπο, γνωρίζουμε ότι ο τύπος της αλλαγής στη χρήσης γης που φέρνει τους ανθρώπους στην εικόνα, συνδέεται συνήθως με την παρουσία αυτών των νυχτερίδων που είναι γνωστό ότι μεταφέρουν τον ιό» λένε οι συντάκτες της έκθεσης.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Nature Food.
