Μέτρα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας σε Αττική και Θεσσαλονίκη ανακοίνωσε η κυβέρνηση, καθώς, όπως τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, στην εκδήλωση για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ, «η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει, μετά την Κύπρο, το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη».
«Η ευρύτερη περιοχή της χώρας μας είναι από τις πιο ευάλωτες και άμεσα επηρεαζόμενες από την κλιματική κρίση παγκοσμίως. Η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει τους ρυθμούς μείωσης αποθεμάτων νερού», τόνισε ο κ. Παπασταύρου και συνέχισε:
Μέχρι το 2021 τα αποθέματα στους ταμιευτήρες ήταν σταθερά, στο 1,1 δις κυβικά μέτρα. Δεν μειώνονταν. Από το 2022, η μείωση των αποθεμάτων αγγίζει τα περίπου 250 εκατ. κυβικά μέτρα ανά έτος.Επιπλέον, σημειώνεται μείωση των βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%, αύξηση της ετήσιας εξάτμισης κατά περίπου 15% και αύξηση της κατανάλωσης κατά περίπου 6%».
«Όλα αυτά τα στοιχεία, συντείνουν στο ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει, μετά την Κύπρο, το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη. Ως υδατικό στρες, εννοούμε το ποσοστό του διαθέσιμου νερού μιας περιοχής που απαιτείται για να καλυφθεί η ζήτηση – στη χώρα μας αυτό φτάνει το 70%. Η Αττική και η Θεσσαλονίκη, αντιπροσωπεύοντας πάνω από τον μισό πληθυσμό της χώρας σε κατανάλωση πόσιμου νερού, βρίσκονται στο επίκεντρο», υπογράμισε ο υπουργός.
Το έργο «Εύρυτος» για να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία στην Αττική
«Όλες οι υδρολογικές μετρήσεις δείχνουν ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο. Υλοποιούμε άμεσα 7 άξονες στρατηγικής δράσης, που εναρμονίζονται με τις ευρωπαϊκές μας δεσμεύσεις», σημείωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
«Πρόκειται για μέτρα που θωρακίζουν την ύδρευση για άνω του 50% του πληθυσμού της χώρας και οργανώνουν το τοπίο διαχείρισης νερού», εξήγησε, συνεχίζοντας:
«Όπως και στις πολεοδομίες, όπως και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες, όπως και στο Θαλάσσιο Χωροταξικό, η μεγάλη πρόκληση της χώρας μας είναι η σωστή και με επιστημονικά κριτήρια οργάνωση».
«Το μεγάλο έργο της γενιάς μας είναι ο Εύρυτος: η μερική Εκτροπή Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο», τόνισε ο κ. Παπασταύρου και σημείωσε:
«Το έργο αυτό συμβολίζει την καλή, ανεμπόδιστη ροή [Εὖ + ῥέω] και θα θωρακίσει την Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια. Εκτιμάται ότι η ολοκλήρωση του Έργου “Εύρυτος” θα πραγματοποιηθεί στο πρώτο εξάμηνο 2029 – σε περίπου 4 έτη από σήμερα – και 100 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του φράγματος του Μαραθώνα.
Και είναι το έργο της Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, που προστίθεται σε αυτή τη σκυταλοδρομία εμβληματικών έργων των τελευταίων 100 ετών. Ταυτόχρονα, η ΕΥΔΑΠ τρέχει βραχυπρόθεσμες δράσεις, με στόχο την άμεση υδροδοτική θωράκιση της Αττικής:
Μεταξύ άλλων, αξιοποιεί και ενεργοποιεί γεωτρήσεις σε Μαυροσουβάλα, Ούγγρους και Βοιωτικό Κηφισό με συνολική συνεισφορά περίπου 150 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, μόλις ολοκληρωθούν».
Αγωγός ανύψωσης νερού και χερσαία αφαλάτωση
Πέρα από τα άμεσα, ο κ. Παπασταύρου πέραν των βραχυπρόθεσμων έργων που τρέχει η ΕΥΔΑΠ και του μακροπρόθεσμου έργου του Εύρυτου, σε περίπτωση που χρειαστεί, ωριμάζουν μεσοπρόθεσμα και δύο σημαντικά έργα:
- το έργο αγωγού ανύψωσης νερού στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) για διασύνδεση με αφαλάτωση και
- τη χερσαία αφαλάτωση: 87,5 εκ. κ.μ./έτος.
Επεκτείνονται γεωγραφικά ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ
Παράλληλα, προβλέπεται η Γεωγραφική Επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ.
Δημιουργούνται δύο ισχυροί πυλώνες σε Αττική και Θεσσαλονίκη με υποχρεωτική απορρόφηση παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης. Ταυτόχρονα, προωθείται μία σημαντική μεταρρύθμιση: η επέκταση της αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στην άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους.
Αποτελεί ένα μεταρρυθμιστικό πρώτο βήμα στο νοικοκύρεμα 750 παρόχων σε ένα κατακερματισμένο τοπίο.
Για να μπορέσουν οι πυλώνες αυτοί να είναι ισχυροί, χρειάζονται θεσμικές ενισχύσεις που περιλαμβάνουν: Εκσυγχρονισμό διατάξεων ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, κάποιες από τις οποίες ισχύουν αμετάβλητες από το 1980.
Κατά τον κ. Παπασταύρου «είναι προφανές ότι ο τρόπος λειτουργίας των εταιρειών αυτών, που έχουν τόσο σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση του νερού, δεν μπορεί 45 χρόνια να παραμένουν ίδιες. Πρέπει να εκσυγχρονιστούν.
Εργασιακές και μισθολογικές ευελιξίες, που θα ξεκλειδώσουν τη δυναμική των εταιρειών αυτών, θα προσελκύσουν νέα στελέχη και θα δώσουν τη δυνατότητα στην ΕΥΔΑΠ να εφαρμόσει πλήρως ένα φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο 2,5 δις.
Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητος ο θεσμικός εκσυγχρονισμός διατάξεων και ρυθμιστικού πλαισίου ώστε να επιτρέψει την ταχεία εφαρμογή μέτρων.
Όπως η ενδυνάμωση του ρόλου της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και η ενεργοποίηση της διαδικασίας κατεπείγουσας ανάγκης».
Εξυγίανση των ΔΕΥΑ
Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος, το υπουργείο Εσωτερικών προχωρά σε κωδικοποίηση και βελτίωση της νομοθεσίας, με στόχο την εξυγίανση των 110 Δημοσίων Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) της χώρας που δεν απορροφώνται από ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ.
Αποτελεί ένα βήμα οικονομικού και οργανωτικού νοικοκυρέματος, με έλεγχο και ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, απλοποίηση κανονισμού ίδρυσης και λειτουργίας, ανάμεσα στα άλλα.
Και φυσικά, άμεσα προβλήματα ύδρευσης αντιμετωπίζουν και τα νησιά μας, γι’ αυτό και βρισκόμαστε σε πλήρη συντονισμό με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Συνολικά,151 έργα με π/υ άνω των 320 εκ. € υλοποιούνται ήδη σε περισσότερα από 40 νησιά για βελτίωση ύδρευσης και αποχέτευσης.
Από το μεγάλο έργο της Χρυσηίδας στην Κέρκυρα ως την ύδρευση του Ηρακλείου, από την αφαλάτωση στο Καστελόριζο ως τις δύο αφαλατώσεις στην Αμοργό, το Υπουργείο στηρίζει με άμεσα έργα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά μας.
Αναγνωρίζουμε, όμως, τις απαιτήσεις μίας συνολικής μεταρρύθμισης στη διαχείριση νερού, καθώς η χώρα μας διαθέτει 740 διαφορετικούς οργανισμούς παρόχους νερού, που οδηγούν ξεκάθαρα σε μία μη αποτελεσματική διαχείριση του νερού, ενώ οι απώλειες φτάνουν 50% – την ώρα που στη Σιγκαπούρη και το Ισραήλ κάθε σταγόνα χρησιμοποιείται 3 φορές.
Για τον λόγο αυτό, εξασφαλίσαμε Τεχνική Βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους παρόχους νερού στη χώρα μας, με στόχο την:
- Αποτύπωση και αξιολόγησή τους.
- Την αναδιοργάνωση και βελτίωση ποιότητας υπηρεσιών τους.
- Και τη διασφάλιση οικονομικής βιωσιμότητάς τους.
- Με τον τρόπο αυτό, συνεχίζουμε το μεταρρυθμιστικό μας έργο, νοικοκυρεύουμε το τοπίο διαχείρισης νερού ύδρευσης και άρδευσης το οποίο σήμερα είναι κατακερματισμένο.
Τα έργα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα
Όπως είπε ο Σταύρος Παπασταύρου, ήδη από το 2023, η Κυβέρνηση είχε προβεί σε άμεσες ενέργειες για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Κάποιες από αυτές τις είχε ανακοινώσει και ο προκάτοχός μου, ο Θοδωρής Σκυλακάκης έναν χρόνο πριν. Ενδεικτικά:
- Ιδρύσαμε τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων για τον έλεγχο των παρόχων υπηρεσιών ύδατος, για πρώτη φορά στη χώρα μας.
- Επικαιροποιήσαμε τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών και τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας.
- Εκδώσαμε την ΚΥΑ Κοστολόγησης Τιμολόγησης Υπηρεσιών Ύδατος, τη μεθοδολογία για να γίνεται σωστά η κοστολόγηση, η τιμολόγηση και η ανάκτηση κόστους.
- Εξασφαλίσαμε πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου, το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών και το Πράσινο Ταμείο.
- Θεσπίσαμε την υποχρέωση των παρόχων να καταθέτουν ποσοτικά στοιχεία ύδρευσης και τιμολόγησης σε πληροφοριακό σύστημα, καθώς και της αξιολόγησής τους, ενώ προβλέπεται ρητά η υποχρέωση σύνταξης masterplan και επιβεβαίωσης της διαχειριστικής τους επάρκειας. Ήδη, έχουν κατατεθεί 35 masterplans εταιρειών.
- Και από τα πιο σημαντικά είχαν ανακοινωθεί και ολοκληρώνονται το 2026, είναι η μελέτη που κάνει η Ακαδημία Αθηνών σε συνεργασία με τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ινστιτούτα για τη δημιουργία ακριβέστερων προγνωστικών κλιματικών μοντέλων.
Θα επιτρέψει 10 φορές ακριβέστερη γεωγραφικά πρόγνωση των βασικών κλιματικών & υδρολογικών μεταβλητών τα επόμενα 30 χρόνια.
Έχουμε παραλάβει τις πρώτες επιστημονικές αναλύσεις και επιβεβαιώνουν τα υδρολογικά στοιχεία, που δείχνουν ότι η λειψυδρία παραμένει και εντείνεται.
Διανύουμε, μάλιστα, το δεύτερο πιο σημαντικό επεισόδιο έμμονης ξηρασίας των τελευταίων δεκαετιών.
