Η αλληλουχία λαθών και παραλείψεων που είχε ως αποτέλεσμα το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα, με 57 θύματα, προκαλεί σοκ και προβληματισμό, την ώρα που τα ηχητικά ντοκουμέντα που έχουν έρθει στη δημοσιότητα εξηγούν την εθνική τραγωδία στα Τέμπη και ξεδιαλύνουν ακόμα περισσότερο το ομιχλώδες τοπίο, δίνοντας μια πιο σφαιρική εικόνα των δραματικών γεγονότων.
Τα εγκληματικά λάθη του 59χρονου σταθμάρχη, η προσπάθειά του ακόμα κι όταν έδειχνε να έχει καταλάβει αυτό που είχε συμβεί να δείξει ανήξερος, μαζί το γενικότερο μπάχαλο στο σταθμαρχείο Λάρισας εκείνη τη μαύρη Τρίτη για την Ελλάδα, προβληματίζουν.
Βήμα – βήμα και ώρα με την ώρα τα νέα ηχητικά ντοκουμέντα εξηγούν πώς και τι έγινε μέχρι η χώρα να ντυθεί στα μαύρα.
Στις 17:29, περίπου 6 ώρες πριν τη σύγκρουση, ο κατηγορούμενος σταθμάρχης δεν είχε πιάσει ακόμα δουλειά. Ο ένας από τους παλιότερους που έφυγε νωρίτερα εκείνη τη νύχτα, χρησιμοποιεί τη ραδιοσυχνότητα του ΟΣΕ και πιάνει κουβέντα με άλλον σταθμάρχη.
Σταθμάρχης 1: Τι έγινε; Καλά είσαι;
Σταθμάρχης 2: Καλά εσύ;
Σταθμάρχης 1: Πόσες γκόμενες έχεις; Οκτώ;
Σταθμάρχης 2: Οκτώ, οκτώ.
Σταθμάρχης 1: Να τις χιλιάσεις.
Σταθμάρχης 2: Α, δε θέλω άλλες, δεν μπορώ.
Σταθμάρχης 1: Δεν μπορείς, κόπηκες.
Οι καθυστερήσεις και τα προβλήματα στα δρομολόγια είναι διαδοχικά, αλλά οι έμπειροι σταθμάρχες έχουν κατά διαστήματα άλλα στο κεφάλι τους.
Σταθμάρχης 1: Να σου πω, έχεις κανένα σουβλατζίδικο να παραγγείλουμε τίποτα να φάμε;
Σταθμάρχης 2: Χε χε.
Σταθμάρχης 1: Γιατί άμα είναι να μείνουμε εδώ πέρα, δε γαμ@@@.
Σταθμάρχης 2: Δεν ξέρω, είμαι εδώ πέρα, δεν προλαβαίνω ούτε τηλέφωνο να σηκώσω.
Στις 20:20, μητέρα μαθητή από τη Λάρισα, τηλεφωνεί στο σταθμαρχείο καθώς έχει μάθει ότι το τρένο που πήρε το παιδί της έχει ακινητοποιηθεί.
Μητέρα: Το τρένο των 20.40, ο προαστιακός, από τη Θεσσαλονίκη θα φύγει;
Σταθμάρχης Λάρισας: Των 20.40;
Μητέρα: Ναι, γιατί είναι ο γιος μου τώρα, τελείωσε το φροντιστήριο
Σταθμάρχης Λάρισας: Είναι όλα τώρα λίγο αχταρμάς κυρία μου.
Στις 21:58, ο 59χρονος σταθμάρχης παρουσιάζεται στο πόστο του και οι παλιότεροι αρχίζουν να συζητούν για την ώρα που θα σχολάσουν.
Σταθμάρχης περιφερειακού σταθμού: Θα σχολάσουμε σήμερα ή ξενυχτήσουμε εδώ;
Σταθμάρχης Λάρισας (απογευματινή βάρδια): Θα κοιμηθώ εδώ εγώ, χα χα.
Τα επικίνδυνα λάθη του 59χρονου σταθμάρχη
Η ώρα είναι 22:00 το βράδυ και ο 59χρονος κατηγορούμενος σταθμάρχης έχει μείνει μόνος.
Από την αρχή μπερδεύεται και είναι σε σύγχυση. Ο πιο έμπειρος σταθμάρχης Παλαιοφάρσαλου τον διορθώνει.
Σταθμάρχης Λάρισας: Με 41 νούμερο, αμαξοστοιχία 63, αγγέλλω.
Σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλων: 63 αγγέλλεις.
Σταθμάρχης Λάρισας: Ναι, 63 αγγέλλω, ναι 22:13.
Σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλων: Αφικνούμενης 62.
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι ρε, ναι αμαξοστοιχία 63 και την αγγέλλω 22:13.
Σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλων: Βασίλη, αγγέλλεις αμάξι 63, αφικνούμενης 62.
Σταθμάρχης Λάρισας: Αφικνούμενης, ναι, δεν τη δήλωσα. Χα, γι’ αυτό.
Σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλων: Εντάξει;
Σταθμάρχης Λάρισας: Έγινε.
Τίποτα δεν προμηνύει αυτό που θα ακολουθήσει. Παρά τα προβλήματα, τις καθυστερήσεις και τις ακινητοποιήσεις συρμών, οργανώνεται το πρόγραμμα κυκλοφορίας των τρένων.
Σταθμάρχης Λάρισας: Ε το 62 ναι. Άμα μετά θα δούμε. Κάτσε να περάσει το 62 και μετά.
Ρυθμιστής Κυκλοφορίας: Το 62 από το Παλαιοφάρσαλο πέρασε;
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι δε μου έχει δώσει εμένα ακόμη τίποτα. Να περάσει πρώτα αυτό, να περάσει το 63 και μετά. Γιατί έχουμε μονοδρόμηση.
Είναι λίγο μετά τις 22:30. Ο προαστιακός 2597 που κατευθυνόταν στον σταθμό της Λάρισας από Θεσσαλονίκη, αλλάζει σιδηροδρομική τροχιά στο κλειδί 118Α. Συνεχίζει για Λάρισα, όμως το κλειδί παραμένει γυρισμένο στη διαγώνιο. Πιο κάτω, η αμαξοστοιχία οδηγείται σε λάθος αποβάθρα και ο σταθμάρχης δίνει εντολή για οπισθοπωρεία.
– Λάρισα, σου μιλάει ο προϊστάμενος του 2597. Γιατί κάνουμε οπισθοπορεία;
Ο μηχανοδηγός του προαστιακού δεν παίρνει απάντηση και ξαναρωτάει:
– Λάρισα, σου μιλάει ο προϊστάμενος του 2597. Γιατί κάνουμε οπισθοπορεία; Για να ενημερώσω την υπηρεσία μου.
Ο 59χρονος αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση και κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο.
Ώρα 22:53. Το μοιραίο Intercity 62 πλησιάζει στον σταθμό της Λάρισας από το ρεύμα καθόδου κι ο αδικοχαμένος μηχανοδηγός δεν κρύβει την ενόχλησή του για την κατάσταση που επικρατεί.
Μηχανοδηγός 62: Καλησπέρα 62. Στο Μεζούρλο.
Σταθμάρχης Λάρισας: Παιδιά περιμένετε μισό λεπτό λιγάκι να γυρίσουν τα κλειδιά και θα μπείτε μέσα.
Κλειδούχος: Βασίλη, λίγο μισό λεπτάκι, λίγο να πάω και στο 102 (κλειδί).
Μηχανοδηγός 62: Ευτυχώς που περιμένατε να έρθουμε.
Για να μπει στον σταθμό, γυρίζει ένα κλειδί στη διαγώνιο και ο 59χρονος σταθμάρχης ακούγεται να μιλάει με τον κλειδούχο.
Κλειδούχος: Βασίλη να γυρίσω τα κλειδιά;
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι, όχι άστα όπως είναι γιατί θα ακολουθήσει το 1564.
Κλειδούχος: Έγινε καλώς. Τα αφήνω όπως είναι, διαγώνιος.
Στις 23:04, το Intercity 62 είναι έτοιμο να ξεκινήσει για Θεσσαλονίκη μετά από 20 λεπτά καθυστέρηση. Είναι η ώρα που ο κατηγορούμενος σταθμάρχης διώχνει το Intercity 62 χωρίς υπόδειγμα 1001 και χωρίς να αναφέρει στην προφορική του εντολή «από γραμμή ανόδου» όπως υποχρεούται.
Δεν κάνει τη χάραξη της διαδρομής που θα του επέτρεπε να δει πως αυτό το κλειδί ήταν ξεχασμένο στη διαγώνιο και η κατάληξη θα είναι ολέθρια.
Μηχανοδηγός: Λάρισα ακούει;
Σταθμάρχης: (Δεν απαντά)
Μηχανοδηγός: Λάρισα ακούει;
Σταθμάρχης: (Δεν απαντά)
Μηχανοδηγός: Λάρισα ακούει; Πάω καλά;
Σταθμάρχης: Αφού σου είπα. Νέους Πόρους.
Τα πρώτα λεπτά μετά την εθνική συμφορά
Στις 23:21 τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου, τα δύο τρένα συγκρούονται μετωπικά στα Τέμπη και ένα λεπτό μετά (23:22) διαπιστώνεται μια διακοπή ρεύματος στην περιοχή.
Ρυθμιστής έλξης: Ο ρυθμιστής έλξης είμαι. Έχει ένα βραχυκύκλωμα εδώ και ένα λεπτό. Γνωρίζετε τίποτα;
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι δεν ξέρω.
Ρυθμιστής έλξης: Έχετε δει κάτι το οποίο…
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι δε μας έχουν πει τίποτα. Ξέρω ότι μόνο στο Παλαιοφάρσαλο μέχρι Λάρισα είναι κομμένο το ρεύμα. Για μισό λεπτό λιγάκι. Ναι δεν έχω ακούσει τίποτα. Πού είχε;
Ρυθμιστής έλξης: Είναι μεταξύ Λάρισας και Ραψάνης το κομμάτι.
Σταθμάρχης Λάρισας: Δε μας έχει πει τίποτα κανείς εμάς. Τώρα πάει το 62, περνάει απάνω. Και δεν ξέρω τώρα αν μας πει το 62 τίποτα.
Στις 23:23, δύο λεπτά μετά το δυστύχημα, ο 59χρονος σταθμάρχης προσπαθεί να επικοινωνήσει με το Intercity 62. Στις 23:27, ο 59χρονος καλεί την σταθμάρχη των Νέων Πόρων και της ζητάει να επικοινωνήσει με τους μηχανοδηγούς της εμπορικής αμαξοστοιχίας.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Παρακαλώ.
Σταθμάρχης Λάρισας: Ελένη για φώναξε λίγο το 63503.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Το 63503;
Σταθμάρχης Λάρισας: Ναι.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: 63503 ακούει τους Νέους Πόρους; 63503 ακούει τους Νέους Πόρους; Τίποτα και από εκεί.
Σταθμάρχης Λάρισας: Ποπο… Κάτι έχει γίνει τώρα και δε μ’ αρέσει αυτό.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Βασίλη ξέρεις τους μηχανοδηγούς;
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι δεν ξέρω.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Πάρε λίγο επιβατικό Θεσσαλονίκης να μάθουμε για την 63503 τουλάχιστον.
Σταθμάρχης Λάρισας: Μήπως τους ξέρει ο Δ.Χ;
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Mίλησα και μου είπε τι συμβαίνει γιατί δεν έχει ρεύμα και μου το έκλεισε μετά.
Σταθμάρχης Λάρισας: Γιατί και εδώ δεν έχει ρεύμα το Προάστιο.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Ω ρε…. Δεν είναι καλό αυτό.
Σταθμάρχης Λάρισας: Ναι το ξέρω, ναι.
Σταθμάρχης Νέων Πόρων: Κάτσε να πάρω Θεσσαλονίκη να μάθω.
Σταθμάρχης Λάρισας: Έγινε πάρε και μιλάμε.
Τα δυσάρεστα νέα αρχίζουν να κυκλοφορούν (23:27) και τα τηλέφωνα στο σταθμαρχείο Λάρισας είναι διαδοχικά. Ο 59χρονος εμφανίζεται ανήξερος. Στις 23:28, 7 λεπτά μετά τη φονική σύγκρουση, η Πυροσβεστική θεωρεί πως έχει να κάνει με εκτροχιασμό.
Πυροσβεστική: Ναι, πρέπει να κλείσετε ρεύματα, οτιδήποτε. Δεν ξέρω και εσείς τι πρέπει να κάνετε, στέλνω δυνάμεις εγώ.
Σταθμάρχης Λάρισας: Έχει εκτροχιασμό τρένου εκεί;
Πυροσβεστική: Ναι.
Σταθμάρχης Λάρισας: Καλώς.
Πυροσβεστική: Είναι στο ρεύμα προς Θεσσαλονίκη και προς τη θάλασσα για λίγο, δείτε λίγο, δείτε τα δρομολόγια λίγο, εντάξει;
Σταθμάρχης Λάρισας: Ναι, ναι, έγινε εντάξει.
Ο 59χρονος προσπαθεί να διατηρήσει την ψυχραιμία του. Στις 23:29 μιλάει για εκτροχιασμό στο ρεύμα ανόδου και επισημαίνει ότι από το αντίθετο ρεύμα περνούσε μια εμπορική αμαξοστοιχία. Στις 23:30 η μετωπική σύγκρουση των τρένων έχει επιβεβαιωθεί.
12 λεπτά μετά τη σύγκρουση (23:33), ο 59χρονος σταθμάρχης, ενώ έχει ήδη ενημερωθεί για τη σύγκρουση, συνομιλεί με την αστυνομία και επαναλαμβάνει πως πρόκειται για εκτροχιασμό.
Αστυνομία: Ναι από το 100 με ακούτε;
Σταθμάρχης Λάρισας: Ναι σας ακούω.
Αστυνομία: Έχετε εικόνα τι ακριβώς έχει συμβεί;
Σταθμάρχης Λάρισας: Δεν ξέρω, ό,τι και να σας πω δεν ξέρω. Τώρα με πήρε και η πυροσβεστική τηλέφωνο ότι έγινε εκτροχιασμός. Τώρα ήταν ένα τρένο που ανέβαινε πάνω και ένα που κατέβαινε. Τώρα πιο από τα δύο, δεν ξέρω εγώ τίποτα. Ούτε με ενημέρωσαν.
Αστυνομία: Δεν ξέρετε τι είναι;
Σταθμάρχης Λάρισας: Γιατί τους φωνάζουμε και στο ραδιοτηλέφωνο και δεν ακούγονται. Και τώρα προσπαθούμε να μάθουμε τα τηλέφωνα από τους μηχανοδηγούς για να δούμε τι γίνεται.
Αστυνομία: Υπάρχει περίπτωση να είναι τρένο μετρό δηλαδή;
Σταθμάρχης Λάρισας: Λογικά, δεν ξ… Λογικά όχι.
Αστυνομία: Καλώς. Μόλις έχετε μία εικόνα πάρτε μας ένα τηλέφωνο
Σταθμάρχης Λάρισας: Μάλιστα, έγινε.
Δύο λεπτά αργότερα (23:35) οι αστυνομικοί τηλεφωνούν ξανά στον σταθμάρχη και τον ενημερώνουν και εκείνοι για τη σύγκρουση των τρένων.
Σταθμάρχης Λάρισας: Παρακαλώ;
Αστυνομία: Καλησπέρα από το 100.
Σταθμάρχης Λάρισας: Ναι.
Αστυνομία: Το πιο πιθανό είναι ότι έχουν συγκρουστεί δύο αμαξοστοιχίες.
Σταθμάρχης Λάρισας: Αυτό μου λένε και μένα τώρα. Δεν ξέρω ακόμα τίποτα.
Αστυνομία: Ναι, κλείστε να μην κατέβει, να μην ανέβει άλλο τρένο.
Σταθμάρχης Λάρισας: Όχι, όχι έγινε εντάξει.
19 λεπτά μετά (23:40) το πιο πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της χώρας, ο 59χρονος σταθμάρχης δείχνει να έχει καταλάβει αυτό που έχει συμβεί.
Σταθμάρχης Λάρισας: Έγινε τράκα. Έφυγε το 62 από την άνοδο εδώ πείρα και στην πορεία… δεν ξέρω τι έγινε με τα κλειδιά πρέπει να μπήκε στην κάθοδο.
Στις 00:01 οι αστυνομικοί έχουν πληροφορίες για τραυματίες. Στις 00:06 οι πληροφορίες για νεκρούς αρχίζουν να συγκλονίζουν ολόκληρη τη χώρα.
