Γράφει ο Κωστής Σμέρος*
Οι Δήμοι βρίσκονται καθημερινά στην πρώτη γραμμή των προβλημάτων που αφορούν τη διαχείριση των απορριμμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό και το σχέδιο του Υπουργείου Ενέργειας για την εγκατάσταση μεγάλων μονάδων καύσης απορριμμάτων προκαλεί εύλογες αντιδράσεις. Δεν μιλάμε απλώς για μια διαφορετική τεχνολογική προσέγγιση, αλλά για μια επιλογή που αλλάζει ριζικά το μοντέλο διαχείρισης — και, δυστυχώς, προς τη λάθος κατεύθυνση.
Αυτό τονίσαμε και στο Δημοτικό Συμβούλιο Παλλήνης, συμβάλλοντας στην ομόφωνη απόρριψη του σχεδίου. Ενώσαμε τη φωνή μας με εκείνη της Αυτοδιοίκησης που στέκεται απέναντι σε μια πολιτική που δεν υπηρετεί τη βιωσιμότητα, αλλά εγκυμονεί νέους κινδύνους για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.
Η ίδια η διαδικασία «διαβούλευσης» επιβεβαίωσε τους φόβους μας. Η κατάθεση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) μέσα στον Αύγουστο, όταν ο δημόσιος διάλογος κυριολεκτικά υπολειτουργεί, προκάλεσε δικαιολογημένη δυσπιστία. Η διαβούλευση έγινε βιαστικά, χωρίς ουσιαστική συμμετοχή των Δήμων ή ενημέρωση των πολιτών. Και χωρίς κοινωνική νομιμοποίηση, κανένα σχέδιο διαχείρισης δεν μπορεί να πετύχει.
Το προτεινόμενο σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία έξι μεγάλων μονάδων καύσης απορριμμάτων, οι οποίες θα δοθούν σε ιδιώτες με εγγυημένη κερδοφορία. Αυτό σημαίνει ότι οι ποσότητες απορριμμάτων προς καύση θα παραμένουν σταθερές, ανεξαρτήτως προόδου στην ανακύκλωση ή στη μείωση των απορριμμάτων. Με άλλα λόγια, θεσμοθετείται μια «εξάρτηση από τα σκουπίδια» – ένα αντικίνητρο για την ανακύκλωση, που υπονομεύει την κυκλική οικονομία και προσθέτει νέο περιβαλλοντικό βάρος.
Επιπλέον, η οικονομική τεκμηρίωση του σχεδίου είναι ελλιπής. Εκτιμάται ήδη ότι χάνονται πάνω από 300 εκατομμύρια ευρώ σε ευρωπαϊκούς πόρους που προορίζονταν για έργα διαχείρισης απορριμμάτων. Το υψηλό κόστος λειτουργίας των μονάδων θα επιβαρύνει τελικά τους δημότες μέσω των δημοτικών τελών, ενώ τα περιβαλλοντικά οφέλη παραμένουν αμφίβολα.
Η αόριστη αναφορά στην «ενεργειακή αξιοποίηση» των μονάδων δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Τι ενέργεια θα παράγεται, με ποια τεχνολογία, και κυρίως — με ποιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα;
Η κοινωνική αποδοχή αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για την επιτυχία κάθε σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων. Οι πρώτες αντιδράσεις δείχνουν πως η επιβολή τέτοιων μοντέλων χωρίς διάλογο, διαφάνεια και σεβασμό στις τοπικές κοινωνίες οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε συγκρούσεις και αποτυχία.
Αντί για καύση, η χώρα χρειάζεται ένα σύγχρονο και βιώσιμο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων που θα βασίζεται: στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, στην ανακύκλωση, στην κομποστοποίηση των οργανικών υλικών και στη συνεχή εκπαίδευση των πολιτών. Αυτές οι πρακτικές μειώνουν τα απόβλητα που φτάνουν στους ΧΥΤΑ, ενισχύουν την κυκλική οικονομία και
προστατεύουν το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Η ομόφωνη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής για την απόσυρση του σχεδίου και η καθολική αντίθεση των Δήμων δείχνουν καθαρά τον δρόμο που πρέπει
να ακολουθήσουμε: έναν ανοιχτό, ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες.
Η μεταφορά της αρμοδιότητας για την «ενεργειακή αξιοποίηση» στην Κεντρική Διοίκηση, μακριά από τις τοπικές κοινωνίες που επηρεάζονται άμεσα, θα ήταν ένα
βήμα προς τα πίσω.
Μόνο μέσα από διάλογο, τεκμηρίωση και σεβασμό στα δεδομένα κάθε περιοχής μπορούμε να πετύχουμε μια εθνική στρατηγική βιώσιμης διαχείρισης απορριμμάτων – οικονομικά συμφέρουσα, περιβαλλοντικά υπεύθυνη και κοινωνικά δίκαιη.
* Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος (MSc), Επικεφαλής Μείζονος Αντιπολίτευσης Δήμου Παλλήνης – τ. Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου, Μέλος της Γενικής Συνέλευσης της ΚΕΔΕ (2024-2028)
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Φωνή της Ανατολικής Αττικής
