Για πρώτη φορά από την εισαγωγή του ευρώ, η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του ευρώ και του δολαρίου ΗΠΑ είναι σχεδόν η ίδια. Στις σημερινές συναλλαγές η αξία του ευρώ κυμαίνεται στα 1,005 δολάρια, με το ενιαίο νόμισμα να καταγράφει πτώση περίπου 12% από την αρχή του έτους.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οφείλεται κυρίως στη διαφορά φάσης στην οποία βρίσκονται η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Με την πρώτη να έχει αυξήσει επανειλημμένα τα επιτόκια του δολαρίου και τη δεύτερη να προχωρεί στην πρώτη αύξηση επιτοκίων εντός του Ιουλίου.
Αλλά οι λόγοι που το ευρώ έχει αποδυναμωθεί έναντι του δολαρίου είναι αρκετοί. Οι φόβοι για ύφεση στην Ευρώπη αφθονούν, υποκινούμενοι από τον υψηλό πληθωρισμό και την αβεβαιότητα στον ενεργειακό εφοδιασμό που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία λάμβανε περίπου το 40% του φυσικού της αερίου μέσω ρωσικών αγωγών πριν από τον πόλεμο, προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η διαταραχή προσφοράς και ζήτησης στον ενεργειακό κλάδο έχει εκτοξεύσει τις τιμές και τον πληθωρισμό. Η ενεργειακή κρίση με τη σειρά της οδηγεί σε επιβράδυνση όλη την μεταποίηση της ΕΕ.
Η περίπλοκη αυτή κατάσταση έχει δημιουργήσει αμφιβολίες για το εάν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θέλει και μπορεί να συσφίξει την νομισματική της πολιτική για να μειώσει τον πληθωρισμό. Ήδη έχει διαφανεί πως η ΕΚΤ έχει καθυστερήσει να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, με το αδύναμο ευρώ να λειτουργεί ως τροφοδότης της ακρίβειας.
Την ίδια λοιπόν στιγμή που η επιβράδυνσης της οικονομίας της ευρωζώνης είναι αναπόφευκτη, στις ΗΠΑ η Fed έχει προχωρήσει σε επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων, οδηγώντας τους επενδυτές προς το δολάριο ΗΠΑ, το οποίο θεωρείται πιο ασφαλές καταφύγιο σε σχέση με το ευρώ. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είναι πολύ μπροστά από την Ευρώπη όσον αφορά τη σύσφιξη της νομισματικής της πολιτικής, έχοντας αυξήσει τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης, ενώ δείχνει ότι θα υπάρξουν περισσότερες αυξήσεις επιτοκίων προσεχώς.
Το ισχυρό δολάριο συνεπάγεται καλά νέα για τους Αμερικανούς που σχεδιάζουν να επισκεφθούν την Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι, αλλά άσχημα νέα για όλους τους άλλους, και ειδικά για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, τα νομίσματα των οποίων είναι συνδεδεμένα με το δολάριο, καθώς η ανατίμηση των νομισμάτων τους τις καθιστά λιγότερο ανταγωνιστικές.
Εμπορικά ελλείμματα
Το γεγονός ότι μια σειρά από βασικά προϊόντα και πρώτες ύλες είναι συνδεδεμένα με το δολάριο, καθιστά τις εισαγωγές τους ακριβότερες για τις οικονομίες της ευρωζώνης σε σχέση με το παρελθόν, όταν και το ευρώ ήταν πιο ισχυρό.
Είναι ενδεικτικό πως η Γερμανία κατέγραψε εμπορικό έλλειμμα για πρώτη φορά από το 1991, καθώς οι τιμές των καυσίμων και το γενικό χάος της αλυσίδας εφοδιασμού αύξησαν σημαντικά τις τιμές εισαγωγών. Και αυτό έχει ενδιαφέρον, καθώς θα υπέθετε κανείς πως το αδύναμο ευρώ θα ευνοούσε τις γερμανικές εξαγωγές. Αυτό όμως δεν συμβαίνει διότι αφενός οι εξαγωγές της Γερμανίας είναι ευαίσθητες στις τιμές των εμπορευμάτων, αφετέρου διότι μεγάλο μέρος των γερμανικών εξαγωγών οδεύει σε χώρες της ευρωζώνης, οι οποίες και αυτές βάλλονται από την ακρίβεια.
Στην ελληνική οικονομία η κατάσταση είναι παρόμοια. Το εμπορικό έλλειμμα εκτινάχθηκε τον Μάιο κατά 3 δισ. ευρώ, καθώς παρά τη σημαντική αύξηση των εξαγωγών οι εισαγωγές αυξήθηκαν πολύ περισσότερο, λόγω της μεγάλης ανατίμησης των ενεργειακών προϊόντων τα οποία η Ελλάδα εισάγει.
Και το γεγονός ότι αγοράζουμε πετρέλαιο σε δολάρια, με ένα αδύναμο ευρώ, σημαίνει πως πληρώνουμε περισσότερα ευρώ σε σχέση με το παρελθόν για τη μετατροπή του συναλλάγματος (σε μια χρονική συγκυρία που οι τιμές των καυσίμων είναι σε υψηλά ιστορικά επίπεδα). Σχηματικά λοιπόν, μέχρι να ενισχυθεί το ευρώ ή να πέσουν αισθητά οι τιμές των καυσίμων, το κόστος ενέργειας για τους Έλληνες θα παραμείνει υψηλό και το εμπορικό έλλειμμα θα διογκώνεται.
