Η Ομιλία του Λάζαρου Κυρίζογλου, Προέδρου Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, Δημάρχου Αμπελοκήπων-Μενεμένης στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ, Ρόδος 7-10 Νοεμβρίου 2024.
Εξοχότατη Κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας
Σεβασμιότατε Μητροπολίτη της Ρόδου
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ των Εσωτερικών
Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές
Κύριε Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου
Κύριε Δήμαρχε Ρόδου, που μας φιλοξενείς στην όμορφη πόλη σου
Αξιότιμοι Γραμματείς Αποκεντρωμένων Διοικήσεων
Κύριοι πρώην Πρόεδροι της ΚΕΔΕ
Αγαπητές και αγαπητοί Σύνεδροι,
Δήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι
Κυρίες και κύριοι.
Θέλω ξεκινώντας την τοποθέτησή μου, να εκφράσω την βαθιά ικανοποίηση της Αυτοδιοίκησης, γιατί το φετινό Ετήσιο Τακτικό μας Συνέδριο, διεξάγεται για πρώτη φορά στην ιστορία της ΚΕΔΕ, υπό την αιγίδα και με την παρουσία της Εξοχοτάτης Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, την οποία θέλω για μια ακόμη φορά να ευχαριστήσω, για την τιμή που αποδίδει στο θεσμό μας και στους αιρετούς.
Σε αυτήν λοιπόν την ευτυχή συγκυρία, έχω την τιμή αλλά κι ευθύνη, ως Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, να παρουσιάσω σήμερα την κεντρική εισήγηση της Διοίκησης και του Διοικητικού Συμβουλίου του ανώτερου θεσμικού οργάνου της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού.
Θα ξεκινήσω την τοποθέτηση μου όπως θα ήθελα να την τελειώσω.
Με απόσπασμα από την ειδική έκδοση της ΚΕΔΕ Έτσι Ξεκινήσαμε, που αφορά το πρώτο συνέδριο δημάρχων της Ελλάδος.
«Κατά την εκατονταετηρίδα της Εξόδου , 1926, της ηρωικής φρουράς της είχεν η πόλις του Μεσολογγίου την τιμήν να δεχθεί μεταξύ άλλων επισήμων και τους εκπροσώπους των πόλεων Αθηνών, Πατρών, Ιωαννίνων και Αγρινίου. Η επι ταύτω συγκέντρωσις κατέδειξε την ανάγκη των δημάρχων της Ελλάδος ινα από κοινού μελετήσουν τα δημοτικά ζητήματα κι από κοινού προβούν εις διαβήματα προς την εθνική Αντιπροσωπεία δια την ουσιαστικήν αυτοδιοίκηση των δήμων και την εύρυνσιν των οικονομικών τους μέσων».
Στα ψηφίσματα γίνεται αναφορά μεταξύ άλλων
«Το Συνέδριον έχουν υπόψει το άρθρον 107 του Συντάγματος , ότι το κράτος φρονεί ότι αι διατάξεις του κώδικος της νομοθεσίας περί δήμων και κοινοτήτων , θεσπίζουσαι προληπτικόν έλεγχον των πράξεων των δημοτικών συμβουλίων δεν να καταργηθώσι ως περιορίζουσαι την πρωτοβουλίαν και ελευθέραν δράσιν αυτών»
«Περαιτέρω το Συνλεδριον ως ασφαλή εγγύησιν της υπό του Συντάγματος αναγνωριζομένης αρμοδιότητας της αυτοδιοικήσεως και ελευθέρας ασκήσεως αυτής, κρίνει επιβεβλημένην την άμεσον σύστασιν του Συμβουλίου της Επικρατείας.»
«Το Συνέδριον , χωρίς να παρορά τας εξαιρετικάς οικονομικάς δυσχερείας εις ας ευρέθη και ευρίσκεται το κράτος δεν δύναται να μην εκφράση τη δυσφορίαν αυτού δια την από της φορολογικής εξουσίας των δήμων αφαιρέσιν πλείστων κατά φύσιν και θεωρίαν καθαρώς δημοτικών πόρων».
«Η περιφρούρηση της αυτονομίας των οργανισμών της αυτοδιοικήσεως από τας εκδηλούμενας εκάστοτε συγκεντρωτικά τάσεις της κεντρικής αρχής, η αύξησις της εξουσίας των, η επέκτασις των αρμοδιοτήτων τους και η κατοχύρωσις αυτών, το μεν δια της καλλιτέρας επιλογής των οργάνων και των μεθόδων της κεντρικής διοικήσεως, το δε δια της καθιερώσεως ενός πλήρους και αρτίως οργανωμένου συστήματος απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης».
Αυτά λέγονταν πριν από 100 χρόνια.
Κυρίες και κύριοι
Η εισήγηση μου γίνεται σε μια πολύ ιδιαίτερη χρονική συγκυρία για το θεσμό μας. Σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών κι εξίσου μεγάλων δυσκολιών για τους Δήμους μας. Αλλά και μια χρονική περίοδο που την χαρακτηρίζουν οι αντιφάσεις.
Από τη μια, το προηγούμενο διάστημα πετύχαμε μια σειρά από μεγάλες προόδους κι επιτυχίες θα έλεγα, ως Αυτοδιοίκηση. Επιτυχίες που προέκυψαν χάρη στην ενότητα μας. Στη συστηματική δουλειά και προσπάθεια του συνόλου του αυτοδιοικητικού πολιτικού προσωπικού. Αλλά και στη συνέπεια και υπευθυνότητα που επιδείξαμε όλα αυτά τα χρόνια, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε.
Πετύχαμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ. Πάνω από κόμματα και παρατάξεις. Αιρετό πολιτικό προσωπικό και εργαζόμενοι στους ΟΤΑ της χώρας.
Από την άλλη όμως, εξακολουθούμε να είμαστε αντιμέτωποι και να ταλαιπωρούμαστε από μεγάλα δομικά προβλήματα, από την αλληλοεπικάλυψη ευθυνών κι αρμοδιοτήτων, αλλά κι από αδικαιολόγητους αιφνιδιασμούς, που φέρνουν καθημερινά τους Δήμους μας, στα όρια των δυνατοτήτων τους. Μας δένουν ουσιαστικά τα χέρια και μας δυσκολεύουν να ανταποκριθούμε στις συνταγματικά κατοχυρωμένες αρμοδιότητές μας. Δεν μας επιτρέπουν να είμαστε όσο θέλουμε και όσο αποδεδειγμένα μπορούμε χρήσιμοι κι αποτελεσματικοί, απέναντι στις μεγάλες ανάγκες κι απαιτήσεις των πολιτών των τοπικών μας κοινωνιών.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με αιφνιδιασμούς από αποφάσεις που μας φορτώνουν με νέες, πρόσθετες ευθύνες κι αρμοδιότητες, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη από αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις, πως θα γίνουν πράξη, από τους Δήμους. Με ποια θεσμικά εργαλεία, ποια μέσα, ποια χρηματοδότηση, ποιο ανθρώπινο δυναμικό, ώστε τελικά αντί να προκαλείται σύγχυση να παράγονται θετικά αποτελέσματα για το Κράτος, για τις Πόλεις και τις Κοινωνίες μας.
Έχω μάθει, ως Δήμαρχος και άνθρωπος της πράξης και των έργων, να μην μιλώ με γενικότητες κι αοριστίες, αλλά με συγκεκριμένα παραδείγματα. Ξεκινώ την αναφορά μου παραθέτοντας μερικές από τις επιτυχίες μας ως αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού αλλά και τα πιο σημαντικά δομικά προβλήματα που εξακολουθούν να μας ταλαιπωρούν και να βάζουν εμπόδια στη λειτουργία των δήμων μας.
Κυρίες και κύριοι
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι σήμερα οι Δήμοι της χώρας είναι πιο δυνατοί και πιο αποτελεσματικοί. Το αποδείξαμε άλλωστε στην πράξη, όταν διαχειριστήκαμε με επιτυχία δύσκολες και πρωτόγνωρες καταστάσεις στην περίοδο της δημοσιονομικής ασφυξίας των μνημονίων και της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Παρά τις ελλείψεις μας σε μέσα, πόρους και προσωπικό, καταφέραμε να κρατήσουμε στα δύσκολα τους Δήμους μας ανοικτούς και τις τοπικές μας κοινωνίες όρθιες. Αποδείξαμε στην πράξη ότι έχουμε την ικανότητα να τα καταφέρνουμε στα δύσκολα, ακόμη κι αν κάποιοι επιμένουν να μας στερούν, τις δυνατότητες που μας αξίζουν. Κι αυτή είναι μια μεγάλη κι αδιαμφισβήτητη επιτυχία της αυτοδιοίκησης.
Αλλά δεν είναι η μόνη. Έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήματα μπροστά, σε πολλούς τομείς. Και πρώτα από όλα, στον τομέα της κυβερνησιμότητας των Δήμων μας.
Για μας, αποτελεί μεγάλη νίκη της ΚΕΔΕ και της αυτοδιοίκησης, η αποδοχή από την κυβέρνηση του αιτήματος μας να αλλάξει το προηγούμενο εκλογικό σύστημα ανάδειξης των αιρετών οργάνων της αυτοδιοίκησης. Το εκλογικό σύστημα της δήθεν απλής αναλογικής (μόνο την πρώτη Κυριακή), που γινόταν σούπερ ενισχυμένο πλειοψηφικό τη δεύτερη Κυριακή. Απλή αναλογική με δύο γύρους made in Greece. Ένα σύστημα που έφερε για μια ολόκληρη αυτοδιοικητική περίοδο, πρωτόγνωρη ακυβερνησία σε πολλούς Δήμους. Με την αλλαγή του εκλογικού συστήματος που διεκδικήσαμε και πετύχαμε έγινε η μεγάλη αλλαγή. Ενισχύθηκε αποφασιστικά η κυβερνησιμότητα των Δήμων μας. Εκλογικεύτηκε το μοντέλο διοίκησης, χωρίς να αφαιρεθεί από τις μειοψηφίες το δικαίωμα του δημοκρατικού ελέγχου. Ενώ οι σημερινές αιρετές διοικήσεις των Δήμων είναι ισχυρές και μπορούν να εφαρμόσουν χωρίς τρικλοποδιές, τα προγράμματα τους, για τα οποία ψηφίστηκαν άλλωστε από τους πολίτες.
Από πλευράς λοιπόν Κυβερνησιμότητας, σήμερα οι Δήμοι μας είναι πιο ισχυροί. Κι αυτό οφείλεται στην ΚΕΔΕ που το ανέδειξε ως κορυφαίο ζήτημα. Για μας αποτελεί επιτυχία το γεγονός ότι πλέον εφαρμόζεται, όσον αφορά τη χρηματοδότηση των λειτουργικών μας δαπανών, ένα νέο σύστημα κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων. Ένα διαφανές, δίκαιο και βιώσιμο σύστημα, που σχεδιάσαμε σε συνεργασία με την ΕΕΤΑΑ κι εφαρμόζεται από 1-1-2024, διασφαλίζοντας αφενός ότι κανένας Δήμος δεν θα πάρει λιγότερα χρήματα σε σχέση με τον προηγούμενο τρόπο κατανομής των ΚΑΠ αφετέρου, ότι ενισχύονται σημαντικά οι μικρότεροι Δήμοι, μικροί ορεινοί, μικροί περιφερειακοί, μικροί νησιωτικοί. Οι Δήμοι της περιφέρειας που λόγω της δημογραφικής συρρίκνωσης διέτρεχαν κίνδυνο χρεοκοπίας. Το νέο αυτό σύστημα αναδεικνύει την έμπρακτη αλληλεγγύη μεταξύ μας. Αποδεικνύει την ισχυρή μας βούληση να διασφαλίσουμε ως θεσμός, ότι κανένας Δήμος, καμία τοπική κοινωνία, δεν θα μείνει πίσω.
Αποτελεί πλεονέκτημα για μας ότι τα τελευταία χρόνια είχαμε και έχουμε στη διάθεσή μας τα περισσότερα χρήματα που είχαν ποτέ δοθεί στην αυτοδιοίκηση, για την εκτέλεση έργων, αξιοποιώντας χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης, το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» κι άλλα προγράμματα. Έχουμε στη διάθεσή μας πόρους για έργα που είναι απαραίτητα για να κάνουμε τις πόλεις και τη ζωή των συμπολιτών μας καλύτερη.
Επίσης, έγιναν πολλά και σημαντικά βήματα μπροστά, όσον αφορά τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουμε στους πολίτες μας. Μέσα σε 4-5 χρόνια έγιναν βήματα που δεν έγιναν τα προηγούμενα πενήντα χρόνια. Αλλά το πιο σημαντικό είναι, ότι προγραμματίζονται πολλά περισσότερα το επόμενο διάστημα, με εξασφαλισμένη τόσο την χρηματοδότηση, όσο και τη συμμετοχή όλων των Δήμων στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό της χώρας, που ήδη συντελείται.
Αγαπητές και αγαπητοί σύνεδροι
Είναι γνωστή η συστηματική άρνηση του Κεντρικού Κράτους, να αποδώσει στην Αυτοδιοίκηση το σύνολο των πόρων που άδικα μας αφαιρέθηκαν, την περίοδο των μνημονίων, περίπου 60%.
Δεν μας έχουν επίσης αποδοθεί, όσα δαπανήσαμε τα προηγούμενα χρόνια, για το αυξημένο ενεργειακό και πληθωριστικό κόστος λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών μας και των ΔΕΥΑ.
Δεν πήραμε ποτέ το σύνολο των χρημάτων που απαιτούνταν για να καλύψουμε το κόστος μιας σειράς νέων αρμοδιοτήτων που μας δόθηκαν. Από την ναυαγοσωστική κάλυψη και τη συντήρηση των σχολείων μας, μέχρι πρόσφατα την ευθύνη για την αποκομιδή και διαχείριση των πράσινων απορριμμάτων, από τον καθαρισμό των ιδιωτικών οικοπέδων, σε όλη την επικράτεια, για την πυροπροστασία.
Ή το αυξημένο κόστος μισθοδοσίας του προσωπικού μας, μετά την απόφαση της Κυβέρνησης να αυξήσει και καλώς έπραξε από 1.1.24 κατά περίπου 12% τις αποδοχές των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα και την αυτοδιοίκηση.
Παρόλα αυτά, το προηγούμενο διάστημα, με διαρκείς διεκδικήσεις και παραστάσεις σε όλα τα υπουργεία, έχουμε καταφέρει να εισπράξουμε κι αυξημένους ΚΑΠ το 2022 και το 2023, περίπου 332 εκ. ευρώ, κι επιπλέον επιχορήγηση 238 εκ. ευρώ το 2022 εν μέσω του κορωνοϊού για την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους και 348 εκ. ευρώ για το έτος 2024, πέραν των τακτικών πόρων από τους ΚΑΠ , μαζί με την 5η δόση για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων και τις τελεσίδικες σε βάρος δήμων δικαστικές αποφάσεις.
Όμως τα χρήματα αυτά, που μας δόθηκαν επιπλέον εξακολουθούν να μην επαρκούν, λόγω του τέλους ταφής, του αυξημένου ενεργειακού κόστους και του μισθολογικού κόστους και γι’ αυτό διεκδικήσαμε την καταβολή τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ επιπλέον των δόσεων ΚΑΠ, προκειμένου να μπορέσουμε να ισοσκελίσουμε τους προϋπολογισμούς μας για το 2024. Χρειαζόμαστε λοιπόν τουλάχιστον μία ακόμη επιπλέον δόση ΚΑΠ αλλά και μια ακόμη γενναία αύξηση των ΚΑΠ για το 2025, ώστε να ανταποκριθούμε στο τεράστιο λειτουργικό κόστος των δήμων μας, χωρίς να παρακαλάμε και την επόμενη χρονιά, τέτοια εποχή, για νέες ενέσεις ρευστότητας.
Στον τομέα της σχολικής στέγης. Κρίνουμε θετική την εξαγγελία του προγράμματος «Μαριέττα Γιαννάκου», που προβλέπει χρηματοδότησή 250 εκατομμύρια ευρώ από δημόσιους πόρους, πέραν των ιδιωτικών δωρεών και χορηγιών που θα εξασφαλιστούν, τα οποία θα δοθούν για την συντήρηση κι αναβάθμιση υφιστάμενων σχολικών υποδομών, σε όλη τη χώρα.
Η κατακόρυφη μείωση της ΣΑΤΑ τα προηγούμενα χρόνια είχε ήδη δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στους δήμους μας, που έχουν επωμιστεί το κόστος συντήρησης των σχολείων. Το νέο αυτό πρόγραμμα είναι σημαντικό, αποτελεί ξεκάθαρα θετική εξέλιξη, υπό τρεις όμως προϋποθέσεις:
– να εξασφαλιστούν οι πόροι που εξαγγέλθηκαν
– να υπάρξει άμεση εμπλοκή των δήμων στο σχεδιασμό
– να διασφαλιστούν γρήγορες διαδικασίες υλοποίησης.
Βέβαια, σε καμία περίπτωση το πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου» δεν αναιρεί την ανάγκη να εκπονηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κατασκευής νέων σχολικών αιθουσών σε όλη τη χώρα, γιατί το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα μετρά πολλές δεκαετίες ζωής και λειτουργίας.
Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι
Η ενότητα του αιρετού πολιτικού προσωπικού της Αυτοδιοίκησης αποτελεί και τη μεγαλύτερη νίκη του θεσμού μας όλα αυτά τα χρόνια. Η ενότητα και η αποφασιστικότητα μας να υπερασπιστούμε τα συμφέροντα των πόλεων και των δημοτών μας, μας οδήγησαν στην απόφαση να προσφύγουμε στη Δικαιοσύνη το προηγούμενο διάστημα, διεκδικώντας να ανατρέψουμε δύο άδικα νομοθετήματα.
164 Δήμοι και η ΚΕΔΕ προσφύγαμε στο ΣτΕ διεκδικώντας να ακυρωθεί ένα άδικο και αντισυνταγματικό μέτρο σε βάρος των δήμων και των δημοτών μας. Προσφύγαμε για να ακυρωθούν αρχικά τρεις αποφάσεις, με τις οποίες παρακρατήθηκαν από τους ΚΑΠ των δήμων, «οφειλόμενα» δήθεν ποσά, από τη μη καταβολή τέλους ταφής απορριμμάτων και κατ΄ επέκταση κατά της θέσπισης της επιβολής του τέλους ταφής των απορριμμάτων στους δήμους. Θεωρούμε ότι το τέλος ταφής είναι ένα άδικο χαράτσι, για κάτι για το οποίο δεν ευθύνονται οι Δήμοι.
Κι αυτή την αδικία ενωμένοι ελπίζουμε ότι θα την ανατρέψουμε, εμπιστευόμενοι την Ελληνική Δικαιοσύνη. Κι οφείλω στο σημείο αυτό να πω πως το δίκαιο των επιχειρημάτων μας το ενισχύει η συμπεριφορά του ΕΟΑΝ και του Ελληνικού Δημοσίου, που αντί να επιδιώξουν να προχωρήσει γρήγορα η εκδίκαση της υπόθεσης, με τη στάση τους έχουν προκαλέσει αδικαιολόγητες αναβολές και καθυστερήσεις. Όμως όσες καθυστερήσεις κι αν γίνουν, στο τέλος είμαι βέβαιος ότι θα δικαιωθούμε.
Θα δικαιωθούμε γιατί δεν φταίμε εμείς για να πληρώνουμε χαράτσια. Δεν είναι οι Δήμοι υπεύθυνοι για τη χωροθέτηση, την κατασκευή και τη λειτουργία σύγχρονων μονάδων διαχείρισης των απορριμμάτων. Δεν ευθύνονται οι Δήμοι που η ανακύκλωση δεν πάει καλά στην Ελλάδα. Δεν ευθύνονται οι Δήμοι που έχουν χαθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρωπαϊκοί πόροι, που θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν την πράσινη διαχείριση των απορριμμάτων. Δεν ευθυνόμαστε εμείς που ποτέ μέχρι σήμερα στη χώρα μας δεν προωθήθηκε, δεν εφαρμόστηκε και δεν υιοθετήθηκε η κουλτούρα της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας.
Εμείς εξαναγκαζόμαστε να αυξήσουμε τα δημοτικά τέλη και να επιβαρύνουμε σε αυτή τη δύσκολη χρονική συγκυρία τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις των πόλεων μας, αφενός για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στο άδικο χαράτσι που μας επιβλήθηκε, αφετέρου, για να μην χρεοκοπήσουμε. Η ευθύνη για την επιβάρυνση μας έχει ονοματεπώνυμο. Γι’ αυτό δεν είναι δυνατόν να αποδεχόμαστε την απαράδεκτη κατάσταση, να παραμένουν στα χρηματοκιβώτια του ΕΟΑΝ, δεκάδες εκατομμύρια δικά μας χρήματα, που έχουν εισπραχθεί από την τσέπη των δημοτών μας, αντί τα χρήματα αυτά να έχουν τουλάχιστον δοθεί στους δήμους, για να χρηματοδοτήσουν την αγορά εξοπλισμού και δράσεις για την ανακύκλωση, όπως ρητά ο νόμος ορίζει.
Δεν θέλουμε να ξαναζήσουμε όσα βιώσαμε με τους πόρους του Πράσινου Ταμείου, όταν τα χρήματα που μαζεύτηκαν από τις τακτοποιήσεις των αυθαιρέτων, αντί να δοθούν στο σύνολό τους στους Δήμους, για δημιουργία ελεύθερων, πράσινων, κοινόχρηστων χώρων, όπως ήταν η αρχική πρόβλεψη, τελικά να δίνονται σε συντριπτικό ποσοστό, για την αποπληρωμή των δανειστών.
Με την ίδια ενότητα κι αποφασιστικότητα που χειριστήκαμε την υπόθεση του τέλους ταφής, υπερασπιζόμαστε ΚΕΔΕ και Δήμοι, τη φυσιογνωμία των πόλεων μας. Στηρίξαμε ως ΚΕΔΕ την προσφυγή των Δήμων στο ΣτΕ κατά του λεγομένου Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, γιατί όπως έχουμε πει επανειλημμένα και θα το τονίζουμε διαρκώς, δεν θέλουμε να μας επιβληθεί η διαμόρφωση της φυσιογνωμίας των πόλεων μας. Κανένα συμφέρον δεν μπορεί να είναι σημαντικότερο από το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου, των κατοίκων των πόλεων μας. Δεν είμαστε αντίθετοι στις επενδύσεις, δεν είμαστε απέναντι στην ανάπτυξη, είμαστε αντίθετοι στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής μας. Και την ποιότητα ζωής μας θα την υπερασπιστούμε ενωμένοι. Όσες επιθέσεις κι αν δεχθούμε, από εκπροσώπους επαγγελματικών συντεχνιών, όση λάσπη κι αν μας πετάξουν.
Εμείς στηρίζουμε τους συναδέλφους δημάρχους που πήραν το προσωπικό κόστος και ρίσκο να ακυρώσουν άδειες που είχαν εκδοθεί με έναν νόμο που κατά την άποψή μας είναι αντισυνταγματικός. Και περιμένουμε με ανυπομονησία και αισιοδοξία την τελική δικαίωση. Την τελική απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ.
Κύριε Υπουργέ των Εσωτερικών.
Ακούσαμε με μεγάλη ικανοποίηση την ανακοίνωση που κάνατε στο πρόσφατο προσυνέδριο που διοργανώσαμε στην Αθήνα ότι συγκροτήθηκε και ήδη συνεδρίασε η Επιτροπή για τη συγκρότηση του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Θεωρούμε ότι ήρθε επιτέλους η ώρα να γίνει πράξη αυτό που είχε ήδη εξαγγείλει η σημερινή Κυβέρνηση απο την προηγούμενη θητεία της. Η Μεταρρύθμιση στη λειτουργία του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης. Η Διοικητική Μεταρρύθμιση που ζητά η Αυτοδιοίκηση Α’ Βαθμού εδώ και χρόνια. Εντός των πλαισίων του Ελληνικού Συντάγματος. Ένα γενναίο βήμα για την ουσιαστική σύγκληση της Ελληνικής, με την Ευρωπαϊκή Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η ΚΕΔΕ έχει ήδη θέσει υπόψη τόσο της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών, όσο και του Πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια της τελευταίας μας επίσκεψης και συνεργασίας στο Μέγαρο Μαξίμου, τη δική της πρόταση, για ένα «Πολυδιάστατο Πρόγραμμα Μεταρρύθμισης για την Αποκέντρωση και την Αυτοδιοίκηση». Το δικό μας σχέδιο για καλύτερη και αποτελεσματικότερη άσκηση αρμοδιοτήτων προς όφελος των πολιτών των τοπικών κοινωνιών.
Είμαστε έτοιμοι να συμμετέχουμε στον εθνικό διάλογο που θα ξεκινήσει με όρους ισοτιμίας και ειλικρίνειας. Πιστεύουμε πως είναι η τελευταία ευκαιρία που έχουμε για να τολμήσουμε να κάνουμε πράξη όσα δεν τόλμησαν να κάνουν επαρκώς εδώ και δεκαετίες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Θέλω να πιστεύω ότι η επιτροπή που ήδη συγκροτήθηκε εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, που δεν μπορεί να είναι μεγάλο, θα φέρει αποτελέσματα.
Κύριε Υπουργέ,
Η παρουσία σας στο Υπουργείο Εσωτερικών αποτελεί για μας εγγύηση ότι η μεταρρύθμιση θα προχωρήσει. Και στο πλαίσιο αυτής της μεταρρύθμισης, πρέπει επιτέλους να γίνουν βήματα μπροστά, προς την κατεύθυνση της αναβάθμισης της καταστατικής θέσης των αιρετών της αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού.
Όσον αφορά τόσο τις αποδοχές των αιρετών, που σε πολλές περιπτώσεις είναι χαμηλότερες των υπαλλήλων που διοικούν και δεν παρακολουθούν ποσοστιαία ούτε καν αυτές των Γ. Γραμματέων των Υπουργείων.
Στο πλαίσιο αυτό χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία που αναλάβατε για την αλλαγή του καθεστώτος που ισχύει από το 2018 και την επαναφορά αυτού που ίσχυε πριν, και τις αυξήσεις που δόθηκαν.
Όσο και σε θεσμικό επίπεδο, όπου μεταξύ άλλων πρέπει επιτέλους να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο και να μην τίθενται σε αργία αιρετοί με μόνη την παραπομπή, χωρίς την ύπαρξη μιας τουλάχιστον πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης, για αδικήματα που φέρεται ότι τελέσθηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και μόνο γι’ αυτά. Είναι αδιανόητο στην εποχή μας να μην ισχύει το τεκμήριο της αθωότητας μόνο για τους αιρετούς στην Αυτοδιοίκηση.
Για τα θεσμικά ζητήματα της Αυτοδιοίκησης θα υπάρξει εκτενής αναφορά στην αυριανή θεματική συνεδρίαση. Σε κάθε περίπτωση η ΚΕΔΕ ζητά το αυτονόητο,
να μπει επιτέλους τέλος στην αλληλοεπικάλυψη ευθυνών κι αρμοδιοτήτων, μεταξύ όλων των βαθμίδων του Κράτους. Αλληλοεπικάλυψη που ταλαιπωρεί τους πολίτες στην καθημερινότητά τους, λειτουργεί ανασταλτικά στο να υλοποιούνται χρήσιμες για τις τοπικές μας κοινωνίες πολιτικές και έργα και το χειρότερο, γίνεται άλλοθι για λάθη και παραλείψεις που πληρώνουμε ακριβά.
Κύριε Υπουργέ
Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι
Οι Δήμοι έχουμε αποδείξει τα τελευταία χρόνια πως δεν μας λείπουν οι ικανότητες. Έχουμε διαχειριστεί με επιτυχία πρωτόγνωρες κρίσεις και καταστάσεις. Αυτό που μας λείπει είναι οι απαραίτητοι πόροι, το προσωπικό και οι ξεκάθαρες αρμοδιότητες, για να κάνουμε ακόμη καλύτερα τη δουλειά μας. Για να γνωρίζουμε κι εμείς αλλά και οι πολίτες ποιος είναι αυτός που πρέπει να σχεδιάσει, να δημοπρατήσει, να χρηματοδοτήσει και να εκτελέσει ένα έργο, κι όχι να κρυβόμαστε στα δύσκολα και να ρίχνουμε ο ένας στον άλλο το μπαλάκι της ευθύνης.
Για να μην είναι αναγκασμένος να λογοδοτήσει ένας δήμαρχος, επειδή αυτοί που έχουν πάρει από κάποιον άλλον φορέα του κράτους την άδεια για να πιστοποιήσουν την ασφαλή λειτουργία μιας παιδικής χαράς ή ενός λούνα-παρκ, δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους.
Για να μην κατηγορείται η αυτοδιοίκηση ότι δήθεν διώχνει επενδύσεις κι εμποδίζει την ανάπτυξη, επειδή αντιστέκεται σε σχέδια μιας άναρχης και χωρίς κανόνες ανάπτυξης. Δεν φταίμε οι Δήμαρχοι που στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε ολοκληρωμένος χωροταξικός σχεδιασμός, ούτε δασικοί χάρτες ή κτηματολόγιο παντού. Δεν εκτρέφει η αυτοδιοίκηση τη διαφθορά αλλά η αταξία και η έλλειψη ξεκάθαρων κανόνων. Και τους κανόνες τους βάζει το Κεντρικό Κράτος.
Θέλω στο σημείο αυτό να ξεκαθαρίσω ότι οι Δήμαρχοι δεν φοβόμαστε την ευθύνη. Θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι κι αποτελεσματικοί. Να λογοδοτούμε στους πολίτες για όλα όσα κάνουμε αλλά και για όσα δεν κάνουμε, επιδιώκοντας στο τέλος να αξιολογούμαστε από αυτούς. Αυτό που δεν θέλουμε είναι να λογοδοτούμε για ευθύνες, λάθη και παραλείψεις άλλων. Εμείς έχουμε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας. Έχουμε εμπιστοσύνη στις μεγάλες δυνατότητες της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού. Γι’ αυτό λέμε, δώστε μας τους πόρους, το προσωπικό και τις αρμοδιότητες κι εμείς θα τα καταφέρουμε.
Ανέφερα στην αρχή της τοποθέτησης μου πως η αυτοδιοίκηση χρειάζεται περισσότερα χρήματα. Όχι γιατί το λέμε εμείς, αλλά γιατί το λέει το Σύνταγμα.
Το άρθρο 101 παράγραφος 1 του Συντάγματος αναφέρει ξεκάθαρα ότι η διoίκηση τoυ Kράτoυς oργανώνεται σύμφωνα με τo απoκεντρωτικό σύστημα.
Ενώ στο άρθρο 102 αναφέρεται πως
– Oι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια.
– Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους.
– Και λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
– Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων.
Συμβαίνουν αυτά σήμερα; Τηρεί το Κεντρικό Κράτος τις προβλέψεις του Συντάγματος; Είναι οι Δήμοι οικονομικά ανεξάρτητοι; Συνοδεύτηκε η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων προς την αυτοδιοίκηση με τους αντίστοιχους πόρους και προσωπικό; Την απάντηση την ξέρουμε, είναι ένα μεγαλοπρεπέστατο ΟΧΙ,
την επέτειο του οποίου γιορτάσαμε τις προηγούμενες ημέρες.
Η απόκλιση μεταξύ του ύψους των πόρων που θα μας αποδοθούν το 2025 κι αυτών που δικαιούμαστε, είναι μεγάλη.
Εάν εφαρμοζόταν ο Νόμος 3852/2010 χωρίς παρεκκλίσεις και μνημονιακές διατάξεις, οι συνολικοί ΚΑΠ των Δήμων, με βάση τις προβλεπόμενες από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αποδόσεις των τριών φόρων, ΦΠΑ, Φόρου Εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ θα έπρεπε να είναι 8,3 δις € για το 2025, σύμφωνα με το κατατεθέν σχέδιο του προϋπολογισμού του 2025. Πόσα θα πάρουμε; Λιγότερα από 3,8 δις. Η περίπου το 40% αυτών που δικαιούμαστε. 40% η απόδοση πόρων, 100% η ευθύνη. Στην αυριανή θεματική συνεδρίαση για τα οικονομικά, θα παρουσιάσουμε αναλυτικά τις θέσεις μας.
Ενώ για το μέλλον, περιμένουμε
– τη γενναία αύξηση των ΚΑΠ για το 2025,
– να καταργηθεί το άρθρο 38, παρ. 1 του Ν. 5143/2024 που θεσπίζει ανώτατο πλαφόν αποδόσεων στα 3,841 εκ. Ευρώ,
– την εφαρμογή του Ν. 3852/2010 , χωρίς παρεκκλίσεις και παρερμηνείες,
την υλοποίηση με χρονοδιάγραμμα ενός προγράμματος απόδοσης των παρακρατηθέντων πόρων προς τους Δήμους, όπως έγινε το 2009, με την απόδοση 1,711 εκ. ευρώ.
Όλα αυτά για να συγκλίνουμε θεσμικά κι οικονομικά με την ευρωπαϊκή Τοπική αυτοδιοίκηση.
Κυρίες και κύριοι
Τα οικονομικά και τα θεσμικά είναι τα βασικά, αλλά όχι και τα μοναδικά ζητήματα που θα συζητηθούν εκτενώς στο Συνέδριο μας.
– η επαρκής στελέχωση των δημοτικών υπηρεσιών με νέο προσωπικό,
– η στήριξη με σύγχρονα μέσα και επιστημονικό προσωπικό των μικρών ορεινών και νησιωτικών Δήμων. Ένα θετικό βήμα έγινε με τους δύο προσφάτως ψηφισθέντες νόμους με την πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών,
– ο νέος ρόλος των ΟΤΑ στη διαχείριση ανοικτών κοινωνικών ζητημάτων όπως η δημόσια υγεία, η εκπαίδευση, η ασφάλεια, η στέγαση, η φτώχεια,
– η Μητροπολιτική Διοίκηση-Διακυβέρνηση στον Α’ βαθμό Αυτοδιοίκησης,
– η διαχείριση του μεταναστευτικού,
– ο επαναπατρισμός όλων των πόρων που τα προηγούμενα χρόνια μας έχου αυθαίρετα αφαιρεθεί,
– η ενεργειακή αυτάρκεια,
– η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης και η πολιτική προστασία,
– η διαχείριση των υδάτων, στη βάση των όσων μας διαβεβαίωσε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ . αναμένουμε επισήμως την πρόταση του ΥΠΕΝ και την τήρηση των υπεσχημένων.
– το τέλος ανθεκτικότητας και η περιέλευσή του στους δήμους,
– η ενίσχυση του αναπτυξιακού αποτυπώματος των ΟΤΑ,
– ένα νέο πρόγραμμα μελετών και έργων μετά το «Αντώνης Τρίτσης»,
– η θεσμική και οικονομική αναβάθμιση του αιρετού αυτοδιοικητικού προσωπικού,
είναι θέματα, που μεταξύ άλλων θα αναδειχθούν στην ατζέντα του Συνεδρίου μας.
Θα έχουμε σήμερα, αύριο και το Σάββατο την ευκαιρία να διαμορφώσουμε, μέσα απο έναν ανοικτό και ουσιαστικό διάλογο τις θέσεις της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού, που θα αποτελέσουν και τον οδηγό για τις επόμενες κινήσεις μας.
Όλα αυτά τα χρόνια η Δύναμη της Αυτοδιοίκησης είναι η ενότητα του πολιτικού της προσωπικού, η ωριμότητα και η υπευθυνότητα που με συνέπεια επιδεικνύουμε.
Το κεντρικό μήνυμα που επιλέξαμε ως ΚΕΔΕ και βλέπετε όλοι να δεσπόζει στο χώρο που φιλοξενεί το συνέδριο μας μετά τα μνημόνια και την υγειονομική κρίση, αποτελεί και το όραμά μας για την Αυτοδιοίκηση του 2030. Το όραμα για Επανεκκίνηση της Αυτοδιοίκησης. Με Ισχυρούς Δήμους, διαρκώς δίπλα στον Πολίτη. Για ισχυρή Ελλάδα με ισχυρούς Δήμους και Περιφέρειες.
Επανεκκίνηση με ένα νέο συμβόλαιο εμπιστοσύνης που θα κάνει αποτελεσματικότερη τη συνεργασία του Κεντρικού Κράτους με την Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ Βαθμού, με διακριτούς ρόλους, ξεκάθαρους κανόνες αλλά και κοινούς στόχους και προοπτικές. Η Ελλάδα αλλάζει κι αυτή τη θετική συγκυρία πρέπει να την εκμεταλλευθούμε. Έχουμε χρέος να την μετατρέψουμε σε ευκαιρία ισόρροπης ανάπτυξης και συλλογικής ευημερίας, που θα απλωθεί οριζόντια σε όλη τη χώρα, σε κάθε Δήμο, σε κάθε τοπική κοινωνία. Ισότιμα, χωρίς αποκλεισμούς. Το Κράτος πρέπει να εμπιστευτεί τους Δήμους και να αναγνωρίσει έμπρακτα την αξία τους στη διαχείριση των κρίσιμων ζητημάτων της καθημερινότητας των πολιτών.
Καλή Επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου μας.
Σας ευχαριστώ.
