Επανέρχεται πολιτικά ισχυροποιημένος έπειτα από επτά χρόνια ο θεσμός των γραμματέων Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με τροπολογία η οποία εντάχθηκε σε νομοσχέδιο που αναμένεται να ψηφιστεί σήμερα. Σε αυτή τη θέση προβλέπεται ότι θα διορίζονται μετακλητά πολιτικά πρόσωπα, τα οποία θα αναφέρονται απευθείας στον υπουργό Εσωτερικών. Ετσι, η παρέμβαση του κεντρικού κράτους στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης ενδυναμώνεται, με τις αποκεντρωμένες διοικήσεις να αποτελούν τον ελεγκτή και τροχονόμο της κεντρικής διοίκησης για πολλές από τις πράξεις των περιφερειών και των δήμων. Αξίζει να τονιστεί ότι τα τελευταία χρόνια στα χέρια της συγκεκριμένης διοικητικής βαθμίδας βρίσκεται και ο έλεγχος νομιμότητας του συνόλου των αποφάσεων των πολιτικών οργάνων της αυτοδιοίκησης.
Η συγκεκριμένη διοικητική βαθμίδα θεσμοθετήθηκε ως μεταβατική το 2011, με τη μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη», όταν οι 13 περιφέρειες της χώρας απέκτησαν αιρετό άρχοντα (περιφερειάρχη) και κρίθηκε ότι κάποιες αρμοδιότητες θα έπρεπε να παραμείνουν στη δικαιοδοσία του κεντρικού κράτους προς το παρόν, «μέχρι να ωριμάσει η μεταρρύθμιση». Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε εξαγγείλει την κατάργησή τους για την ενίσχυση της αυτοδιοίκησης και τη μείωση της γραφειοκρατίας, αλλά τελικά το 2015 ο γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης αντικαθίσταται ως επικεφαλής των υπηρεσιών από τον λεγόμενο «συντονιστή».
Στη θέση του συντονιστή αυτοδικαίως τοποθετούνταν ο αρχαιότερος υπάλληλος με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Ταυτόχρονα οι αρμοδιότητες των αποκεντρωμένων διοικήσεων δεν άλλαξαν, αντίθετα σε κάποιες περιπτώσεις διευρύνθηκαν. Ο υπάλληλος «συντονιστής» τυπικά ήταν υποχρεωμένος να λαμβάνει αποφάσεις – πολλές από τις οποίες είχαν και πολιτικό πρόσημο, χωρίς όμως να διαθέτει την ανάλογη εμπειρία και χωρίς το αναγκαίο προσωπικό. Η νέα ρύθμιση είναι θετική εξέλιξη ή όχι για την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης; Θέσαμε το ερώτημα σε δύο ανθρώπους που γνωρίζουν καλά τα θέματα της αυτοδιοίκησης.
Από το επιτελικό, στο ταλαίπωρο κράτος
Του Γιάννη Φ. Ιωαννίδη*
Η επιστροφή των γενικών γραμματέων, δηλαδή πολιτικά ορισμένων εκπροσώπων της κυβέρνησης, ως επικεφαλής των αποκεντρωμένων διοικήσεων, με υπουργική τροπολογία, τρία χρόνια μετά τις προηγούμενες και λίγο πριν από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, είναι δύσκολο να αποτελέσει αντικείμενο σοβαρού διαλόγου, πρωτίστως γιατί στερείται σοβαρότητας.
Σε μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα οι μεταρρυθμίσεις στο κράτος προκύπτουν από εκτεταμένες επεξεργασίες και ευρεία, οργανωμένη διαβούλευση. Η αποκέντρωση με αυτοδιοίκηση αποτελεί σταθερή επιδίωξη, με μέριμνα για την αποτελεσματικότερη, χρηστή και αμερόληπτη λειτουργία Δημόσιας Διοίκησης και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με στρατηγική σε βάθος χρόνου, με επιχειρησιακό σχέδιο υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων και περιοδική και διαφανή αξιολόγηση της εφαρμογής τους.
Αυτές ήταν εξάλλου οι εξαγγελίες της κυβέρνησης από την αρχή της θητείας της και έως πολύ πρόσφατα. Αντ’ αυτών, επανερχόμαστε αιφνιδιαστικά στο σύστημα που καθιέρωσε το 2010 ο «Καλλικράτης», ο οποίος όμως είχε τη λογική του πρώτου μεγάλου βήματος, το οποίο θα διαδέχονταν περισσότερη αποκέντρωση και εκχώρηση τομέων αρμοδιοτήτων στους δήμους και τις αιρετές περιφέρειες, ενώ ο ευαίσθητος τομέας του ελέγχου νομιμότητας της αυτοδιοίκησης επρόκειτο να ανατεθεί σε ανεξάρτητη και με εξειδικευμένα στελέχη υπηρεσία.
Εξάλλου, σε μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα δεν είναι βέβαιο ότι χρειάζονται οι αποκεντρωμένες διοικήσεις. Οι περιφερειακές υπηρεσίες υπουργείων και οργανισμών θα αρκούσαν για όσες αρμοδιότητες είτε δεν μπορούν συνταγματικά είτε δεν κρίνεται λειτουργικό να εκχωρηθούν στους ΟΤΑ. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι τόσο η επαναφορά πολιτικών προσώπων ως επικεφαλής των αποκεντρωμένων διοικήσεων, μετά το αποτυχημένο πείραμα του ΣΥΡΙΖΑ με τους υπηρεσιακούς συντονιστές, που κι αυτό εμφανιζόταν ως μεταβατικό. Το πρόβλημα είναι ότι όταν δεν παίρνουμε στα σοβαρά τις μεταρρυθμίσεις, αντί για επιτελικό έχουμε κράτος μονίμως μεταβατικό και πάντα ταλαίπωρο.
* Ο κ. Γιάννης Φ. Ιωαννίδης είναι δικηγόρος, πρώην γενικός γραμματέας υπουργείου Εσωτερικών.
Προς όφελος της τοπικής αυτοδιοίκησης
Του Γρηγόρη Κωνσταντέλλου*
Με τη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία του υπουργείου Εσωτερικών επανέρχεται ο θεσμός του γραμματέα της αποκεντρωμένης διοίκησης ως διαδόχου του γραμματέα της κρατικής περιφέρειας (μέχρι το 2010) και του γραμματέα της αποκεντρωμένης διοίκησης (μέχρι το 2017). Η αποκλειστική άσκηση διοίκησης από τον συντονιστή της αποκεντρωμένης διοίκησης από το 2017 έως και σήμερα σώρευσε αρκετά λειτουργικά προβλήματα που άπτονται του γενικότερου συντονισμού και εφαρμογής της κυβερνητικής πολιτικής και κατ’ επέκταση της εύρυθμης λειτουργίας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
Με βάση τη ρύθμιση, η τοποθέτηση στη θέση του γραμματέα προσώπου αυξημένων προσόντων αλλά και αυτοδιοικητικής πείρας θα μπορούσε να άρει αυτές τις δυστοκίες, αφού με την παράλληλη διατήρηση του θεσμού του συντονιστή και της ορθολογικής και σαφούς κατανομής των μεταξύ τους αρμοδιοτήτων θα ενισχυθεί η αποδοτικότερη διοίκηση των οριζόντιων υποστηρικτικών υπηρεσιών της αποκεντρωμένης (ανθρώπινο δυναμικό, οικονομικές υπηρεσίες, απλούστευση διοικητικών διαδικασιών κ.λπ.).
Κατά την προσωπική μου άποψη, αναγνωρίζοντας σαφώς το πρόβλημα της υποστελέχωσης των υπηρεσιών, ο μεγάλος αριθμός αρμοδιοτήτων που συγκεντρώνονταν στο πρόσωπο του συντονιστή, με την ταυτόχρονη απουσία «πολιτικής πυξίδας» για την αξιολόγηση των βασικών προτεραιοτήτων του παραγόμενου έργου, κατέστησε αδήριτη την ανάγκη της επαναφοράς της θέσης του γραμματέα με επιτελικό χαρακτήρα και ρόλο για τον ταχύτερο και αποτελεσματικότερο συντονισμό του έργου της αποκεντρωμένης διοίκησης.
Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία του εγχειρήματος θα κριθεί όχι μόνο από την επιλογή των προσώπων ή τον σαφή διαχωρισμό και τη μη επικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ γραμματέα και συντονιστή, αλλά κυρίως από την ορθή, αποτελεσματική και προς όφελος μιας αποτελεσματικότερης τοπικής αυτοδιοίκησης λειτουργία της αποκεντρωμένης διοίκησης.
* Ο κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλλος είναι δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης.
Πηγή: kathimerini.gr
