Πολλών «ταχυτήτων», που θα καθορίζονται από σαφή στοιχεία και κριτήρια και θα τυγχάνουν και της ανάλογης αντιμετώπισης, στήριξης και συνδρομής σε κάθε επίπεδο, γίνονται οι δήμοι, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νέος Κώδικας για την Αυτοδιοίκηση.
Η σημαντική αυτή θεσμική αλλαγή που φέρνει ο Κώδικας, και ήδη εξετάζεται από την ΚΕΔΕ και τις Περιφερειακές Ενώσεις των δήμων της χώρας, έχει σκοπό την στήριξη των πιο ευάλωτων και αδύναμων δήμων, τόσο σε οικονομικό επίπεδο, όσο και σε θέματα στελέχωσης, ή μοριοδότησης για την αντιμετώπιση του δημογραφικού και του κινδύνου ερημοποίησης περιοχών.
Σύμφωνα με το Νέο Κώδικα για την Αυτοδιοίκηση και συγκεκριμένα στα όσα προβλέπονται για τις διοικητικές μεταβολές και τα όρια των Δήμων, δημιουργούνται κατηγορίες, σηματοδοτώντας την αρχή ριζικών αλλαγών στον τρόπο που το κεντρικό κράτος τους ταξινομεί και τους στηρίζει με διοικητικούς, αναπτυξιακούς και χρηματοδοτικούς μηχανισμούς και πολιτικές.
Πρόκειται, για δέκα κατηγορίες δήμων που καταρτίστηκαν με βάση ποσοτικά και γεωγραφικά κριτήρια και είναι:
1) Ορεινοί Δήμοι, στους οποίους εντάσσονται οι:
- ≥50% των κοινοτήτων είναι ορεινές (ΕΛΣΤΑΤ)
- ή ≤15.000 κάτοικοι και ≥35% ορεινές κοινότητες
- ή ≥40% πληθυσμού σε ορεινές κοινότητες
- ή ≤35.000 κάτοικοι και ≥70% ορεινή έκταση
Οι ορεινοί δήμοι χωρίζονται σε:
- Μικρούς (≤10.000 κάτοικοι)
- Μεγάλους (>10.000 κάτοικοι)
2) Παραμεθόριοι Δήμοι
Δήμοι που ανήκουν σε Περιφερειακές Ενότητες που συνορεύουν με ξένη χώρα, ενώ στην ίδια κατηγορία εντάσσονται:
- όλα τα νησιά Β. Αιγαίου,
- η Π.Ε. Κέρκυρας,
- Ρόδος, Κως, Κάρπαθος, Κάλυμνος.
3) Νησιωτικοί Δήμοι
Δήμοι σε Ιόνιο, Β. Αιγαίο, Ν. Αιγαίο και νησιά Αττικής οι οποίοι χωρίζονται στις υποκατηγορίες:
- Μικροί έως 3.500 κατ.
- Μεσαίοι έως 10.000 κατ.
- Μεγάλοι >10.000 κατ.
4) Μεγάλοι Ηπειρωτικοί Δήμοι
Πληθυσμός άνω των 25.000 κατοίκων, όπου συμπεριλαμβάνονται η Κρήτη και η Ευβοίας.
5) Δήμοι πρωτεύουσες νομών
Ανεξαρτήτως πληθυσμού.
6) Μεσαίοι Ηπειρωτικοί
Πληθυσμός 10.001–25.000.
7) Μικροί Ηπειρωτικοί
Πληθυσμός έως 10.000.
8) Αστικοί Δήμοι
Δήμοι που έχουν οικισμό >20.000 κατοίκων.
9 και 10) Δήμοι Μητροπολιτικών Συγκροτημάτων, όπου για πρώτη φορά αναγνωρίζονται θεσμικά το
▪ Μητροπολιτικό Συγκρότημα Αθηνών και ο Πειραιάς και το
▪ Μητροπολιτικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης στο οποίο περιλαμβάνονται όλοι οι δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας.
Να σημειωθεί ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που γίνεται τέτοια κατηγοριοποίηση, ενώ υπάρχει η πρόβλεψη δημιουργίας και νέων υποκατηγοριών σε περίπτωση που ο Υπουργός Εσωτερικών το κρίνει με βάση λειτουργικά, οικονομικά και αναπτυξιακά κριτήρια.
Επίσης, στο πλαίσιο αυτό, με απόφαση του Προέδρου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής κυρώνονται και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τα αποτελέσματα της πρόσφατης απογραφής αναφορικά με τον μόνιμο πληθυσμό των επιπέδων διοικητικής διαίρεσης της επικράτειας, βάση της οποίας έγινε και ο διαχωρισμός σε κατηγορίες.
Να σημειωθεί ότι μετά από πρόταση της ΚΕΔΕ, ο Θοδωρής Λιβάνιος αποφάσισε οι κατηγορίες των δήμων να διακρίνονται περαιτέρω σε υποκατηγορίες, προκειμένου να εξυπηρετηθούν ειδικότερες λειτουργικές, οικονομικές ή αναπτυξιακές ανάγκες των δήμων.
