Με ενιαίο πειθαρχικό συμβούλιο ανά ίδρυμα και σύνδεση με το ποινικό δίκαιο, το νέο πλαίσιο στοχεύει να τερματίσει χρόνια φαινόμενα ατιμωρησίας και διοικητικής ολιγωρίας. Ειδικότερα, καταγράφονται λεπτομερώς τα βασικά πειθαρχικά παραπτώματα και οι προβλεπόμενες ποινές τους.
Οι διαδικασίες και τα χρονικά όρια, που πρέπει να τηρούνται. Ο ρόλος και η σύνθεση του πειθαρχικού συμβουλίου. Οι κίνδυνοι παρελκυστικής πολιτικής από τις πρυτανικές αρχές, η ευθύνη των φοιτητών για αποκατάσταση ζημιών και τα μέτρα που οφείλουν να λάβουν τα ΑΕΙ για την ασφάλεια και τη διασφάλιση των υποδομών τους.
Πειθαρχικά παραπτώματα και ποινές – Η «βαθμίδα» των παραβάσεων
Σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας, η λίστα με τα πειθαρχικά παραπτώματα είναι σαφής και περιοριστική.
Οι κατηγορίες είναι οι εξής:
Παραβίαση του αδιάβλητου των εξετάσεων — δηλαδή αντιγραφή, χρήση αθέμιτων βοηθημάτων, ή παρέμβαση που υποσκάπτει την ακεραιότητα των εξετάσεων.
Λογοκλοπή ή αποσιώπηση συμβολής άλλων (σε ερευνητικό έργο ή εργασία).
Καταστροφή περιουσίας του ΑΕΙ — κινητής ή ακίνητης — δηλαδή φθορές, βανδαλισμοί, πρόκληση ζημιών.
Παρεμπόδιση της εύρυθμης λειτουργίας του ιδρύματος — πρόσκρουση σε εκπαιδευτικές, διοικητικές ή ερευνητικές διεργασίες, ακύρωση ή παρεμπόδιση λειτουργίας υπηρεσιών, συλλογικών οργάνων, χρήση εγκαταστάσεων με τρόπο που διαταράσσει τη λειτουργία.
Χρήση χώρων / εγκαταστάσεων / εξοπλισμού χωρίς άδεια — δηλαδή είσοδος ή χρήση χωρίς έγκριση.
Χρήση για ασύμβατους σκοπούς ή διευκόλυνση τρίτων — δηλαδή χρήση των υποδομών για δραστηριότητες που δεν εξυπηρετούν την αποστολή της πανεπιστημιακής κοινότητας ή επιτρέπουν σε τρίτους να τις χρησιμοποιήσουν για στόχους εκτός του πλαισίου του ΑΕΙ.
Ρύπανση ή ηχορύπανση — απόρριψη σκουπιδιών, παράνομη απορρίμματα, υπέρβαση ορίου θορύβου εντός του campus.
Χρήση απαγορευμένων ουσιών / συμβολή σε διακίνηση — δηλαδή παράνομες ουσίες εντός των εγκαταστάσεων ή μύησή τους σε διακίνηση.
Η νομική πρόβλεψη εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχει ένας ευρύς «μηχανισμός τιμώρησης» αόριστων παραπτωμάτων. Αντιθέτως, ο νόμος θέτει όρια, ώστε να μην υπάρχει υποκειμενική υπερβολική ερμηνεία.
Οι πειθαρχικές ποινές, όπως προβλέπονται στο άρθρο 198, διαβαθμίζονται επίσης με αυστηρότητα και δυνατότητα κλιμάκωσης:
- Έγγραφη επίπληξη
- Απαγόρευση συμμετοχής σε εξετάσεις
- Απαγόρευση χρήσης εγκαταστάσεων / εξοπλισμού
- Αναστολή φοιτητικής ιδιότητας (1 έως 24 μήνες)
Οριστική διαγραφή
Στην πράξη, για τις «ελαφρότερες» παραβάσεις, όπως η παραβίαση αδιάβλητου ή η λογοκλοπή, επιτρέπεται η επιβολή οποιασδήποτε από τις πρώτες τέσσερις ποινές ανάλογα με τη βαρύτητα.
Όμως, για τα πιο σοβαρά — όπως καταστροφή περιουσίας, παρεμπόδιση λειτουργίας, χρήση ουσιών ή τέλεση κακουργήματος — ο νόμος επιτάσσει, ως ελάχιστη ποινή, την αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας, ενώ μπορεί να επιβληθεί και η οριστική διαγραφή – σε ειδικές περιπτώσεις, είναι υποχρεωτική.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι, ότι αν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχει εκδοθεί αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση για αδικήματα βάσει του άρθρου 168 παρ. 6 του Ποινικού Κώδικα (σχετικά με εγκληματικές πράξεις), τότε η οριστική διαγραφή είναι υποχρεωτική — δεν αποτελεί απλώς επιλογή. Με άλλα λόγια, ο νόμος συνδέει άμεσα το πειθαρχικό με το ποινικό δίκαιο σε αυτές τις περιπτώσεις.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι περιορίζεται η δυνατότητα επιβολής ποινών «εκ των υστέρων»: οι ποινές που δεν εκτελέστηκαν εντός τριών ετών μετά την επιβολή παύουν να ισχύουν (διακοπή της δυνατότητας εφαρμογής).
Επίσης, ο χρόνος αναστολής δεν προσμετράται στο μέγιστο χρόνο φοίτησης, ούτε στην επίδραση σε πιθανή αίτηση αναστολής από τον φοιτητή.
Επισημαίνεται, ότι το συγκεκριμένο πλαίσιο εισάγει τόσο διαφάνεια όσο και περιορισμούς, ώστε να μη μετατραπεί η διαδικασία σε εργαλείο αυθαίρετης τιμωρίας.
Η διαδικασία – Χρονοδιαγράμματα και στάδια
Ένα από τα κρίσιμα στοιχεία της νέας ρύθμισης είναι η τήρηση αυστηρών χρονικών ορίων, ώστε η πειθαρχική διαδικασία να μην αιωρείται επ’ αόριστον — κάτι που στο παρελθόν ήταν σημείο αιχμής και αφορμή καταγγελιών για παρελκυστική πολιτική από τις διοικήσεις των ιδρυμάτων.
Τα απαραίτητα βήματα
Άσκηση πειθαρχικής δίωξης
– Πρώτα, εντός δέκα (10) ημερών από το συμβάν, πρέπει να ασκήσει δίωξη ο Πρόεδρος του Τμήματος ή ο Κοσμήτορας (αν πρόκειται για Μονοτμηματική Σχολή).
– Αν αυτή η προθεσμία εκπνεύσει χωρίς ενέργεια, άλλοι αρμόδιοι (πρύτανης ή αναπληρωτής) μπορούν εντός άλλων δέκα ημερών να αναλάβουν την άσκηση της δίωξης.
– Η παράλειψη άσκησης εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών δεν καταργεί την υποχρέωση άσκησης της δίωξης, αλλά συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα για τον αρμόδιο ο οποίος καθυστερεί.
Έναρξη διαδικασίας απολογίας/ανάκρισης
– Ο φοιτητής καλείται εγγράφως σε απολογία ή παραπέμπεται στο Πειθαρχικό Συμβούλιο.
– Διεξάγεται πειθαρχική ανάκριση (εκτός των περιπτώσεων, που αυτό δεν απαιτείται ρητά) και ολοκληρώνεται εντός ενός (1) μήνα, με δυνατότητα παράτασης έως έναν επιπλέον μήνα.
– Μετά την ανάκριση, ο φοιτητής καλείται εκ νέου σε ακρόαση, με εύλογο χρόνο τουλάχιστον πέντε (5) ημέρες για προετοιμασία της υπεράσπισής του.
Απόφαση του Πειθαρχικού Συμβουλίου
– Η διαδικασία (από την άσκηση της δίωξης έως την απόφαση) πρέπει να ολοκληρωθεί εντός ενενήντα (90) ημερών.
– Εφόσον χρειάζεται, μπορεί να δοθεί μία παράταση επιπλέον εξήντα (60) ημερών, με απόφαση του αρμόδιου πειθαρχικού οργάνου.
– Η απόφαση λαμβάνεται με απλή πλειοψηφία των παρόντων. Αν η ετυμηγορία περί ενοχής είναι κατά πλειοψηφία, η επιμέτρηση της ποινής γίνεται με ψηφοφορία μεταξύ όλων των παρόντων.
– Η απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη, με αναφορά στα πραγματικά περιστατικά, στα κριτήρια της επιμέτρησης (βαρύτητα, υπαιτιότητα, συνθήκες, συμμετοχή σε οργανωμένο σχέδιο, ρόλος) και στο δικαίωμα άσκησης ένδικων βοηθημάτων.
Αμφισβήτηση – Ένδικα μέσα
– Εκτός από την έγγραφη επίπληξη, ο φοιτητής έχει δικαίωμα να προσφύγει με αίτηση ακύρωσης στο διοικητικό εφετείο της έδρας του ΑΕΙ.
– Η εσωτερική διαδικασία των ΑΕΙ (κανονισμοί, πειθαρχικές επιτροπές) τελεί υπό έλεγχο νομιμότητας.
Πάντως, σε περιπτώσεις όπου τα πειθαρχικά παραπτώματα αποτελούν κακουργήματα ή πλημμελήματα, η πειθαρχική διαδικασία δεν αναστέλλεται αυτομάτως λόγω της ποινικής διαδικασίας, αν και το συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει αναστολή με αιτιολογία. Επίσης, όσο διαρκεί η αναστολή, διακόπτεται η παραγραφή του αδικήματος.
Επιπλέον, στις περιπτώσεις καταστροφής περιουσίας, η διαδικασία πειθαρχικής δίωξης συνυπάρχει με τη διαδικασία εκτίμησης ζημίας, για να διασφαλιστεί ότι η ποινή θα έχει αναλογικό χαρακτήρα και βασιστεί σε νομικά και πραγματικά δεδομένα.
Η διαδικασία παύει αν ο φοιτητής χάσει τη φοιτητική του ιδιότητα (π.χ. αποφοίτηση, διαγραφή κ.ο.κ.).
Το πειθαρχικό συμβούλιο – σύνθεση, λειτουργία και κρίσιμες παρατηρήσεις
Μία από τις βασικές καινοτομίες του νέου πλαισίου, είναι η ενιαία συγκρότηση πειθαρχικού συμβουλίου φοιτητών ανά ΑΕΙ, αντί των επιμέρους επιτροπών ανά Τμήμα που συναντώνταν συχνά στο παρελθόν.
Σύνθεση του πειθαρχικού συμβουλίου φοιτητών:
Ο Πρύτανης (τακτικό μέλος)
Ο αρμόδιος Αντιπρύτανης (με αναπληρωτή)
Ο Κοσμήτορας της Σχολής (ή, αν κωλύεται, το αρχαιότερο μέλος ΔΕΠ)
Ένα μέλος ΔΕΠ (τάξης Καθηγητή ή Ομότιμου Καθηγητή) με αναπληρωτή
Ένας φοιτητής (εκπρόσωπος) με αναπληρωτή
Η θητεία όλων των μελών είναι δύο ακαδημαϊκά έτη, εκτός του φοιτητικού εκπροσώπου που εκλέγεται για ένα έτος. Στην πρώτη εφαρμογή, προβλέπεται μεταβατική διαδικασία.
Η έλλειψη ανάδειξης του φοιτητικού εκπροσώπου ή του αναπληρωτή δεν ακυρώνει τη νομιμότητα της σύνθεσης του οργάνου — δηλαδή, το όργανο μπορεί να συνεδριάσει και να λάβει αποφάσεις, αλλά δεν παύει η υποχρέωση να προκηρυχθεί η διαδικασία εκλογής.
Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η μετάβαση σε ενιαίο όργανο μειώνει τον κατακερματισμό και πιθανόν τις καθυστερήσεις σε επίπεδο Τμήματος, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί ισχυρή διοικητική υποστήριξη και σαφή πρωτοκόλλα.
Η κατάρτιση της ετήσιας απολογιστικής έκθεσης, η διαφάνεια και η κοινοποίηση των αποφάσεων, εισάγουν μηχανισμούς εσωτερικού δημοσίου ελέγχου. Το όργανο δεν λειτουργεί «εσαεί στο σκοτάδι».
Η επιβολή ευθυνών (π.χ. πειθαρχική ευθύνη των υπευθύνων οργάνων) ανά περίπτωση που δεν τηρούνται οι προθεσμίες, ή που υπάρχει ολιγωρία στην κίνηση των διαδικασιών, σηματοδοτεί προσπάθεια αποτροπής «παρελκυστικής πολιτικής».
Φυσικά, παραμένει κρίσιμο να υπάρχει ενεργός συμμετοχή των φοιτητών ως εκπροσώπων, ώστε να μην εξαντλείται η διαδικασία μόνο εντός των διοικητικών επιπέδων, αλλά να υπάρχει φωνή της κοινότητας.
Επίσης, η καθημερινή λειτουργία αυτού του συμβουλίου απαιτεί σαφή πρωτόκολλα, επαλήθευση στοιχείων, διαφάνεια στις συνεδριάσεις και αρχεία, προκειμένου να μην μετατραπεί το όργανο σε «μαύρη σφαίρα» αποφάσεων εκτός ελέγχου.
Κίνδυνοι παρελκυστικής πολιτικής – Τι προλαμβάνει ο νέος νόμος
Ένα από τα αρνητικά φαινόμενα που παρατηρήθηκαν στο παρελθόν είναι η «ομηρία» φοιτητικών υποθέσεων: καθυστερήσεις στην άσκηση δίωξης, αργά χρονοδιαγράμματα, αναβολές, παρελκυστικές προσφυγές, ή «σκανδαλωδώς ασαφείς» αποφάσεις που οδηγούσαν σε αίσθημα ότι η πειθαρχική διαδικασία δεν λειτουργεί ως εργαλείο λογοδοσίας αλλά ως υποδοχή γραφειοκρατικών φραγμών.
Ο νέος νόμος επιδιώκει να αντιμετωπίσει αυτό το ρίσκο με τα εξής:
Αυστηρές προθεσμίες: η άσκηση της δίωξης εντός 10 ημερών, η ολοκλήρωση της διαδικασίας εντός 90 ημερών (με μία παράταση 60 ημερών) αποτρέπει την εκ προθέσεως καθυστέρηση.
Πειθαρχική ευθύνη των αρμοδίων οργάνων: αν η διεύθυνση ή ο Πρύτανης δεν συγκροτήσει εγκαίρως το πειθαρχικό συμβούλιο ή δεν εκδώσει την προκήρυξη, θεμελιώνεται ευθύνη.
Υποχρέωση απολογιστικής έκθεσης: η δημόσια (ακόμη και ανωνυμοποιημένη) κοινοποίηση των υποθέσεων και των αποδεκτών αποφάσεων εκθέτει αυτομάτως τη διοίκηση στον έλεγχο της κοινότητας.
Παρακολούθηση μέσω πλατφόρμας: η ειδική πλατφόρμα του Υπουργείου θα επιτρέψει να εντοπίζονται καθυστερήσεις και αποκλίσεις στην πορεία των υποθέσεων.
Δικαίωμα ένδικων μέσων: η δυνατότητα προσφυγής ενώπιον διοικητικού εφετείου διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις δεν είναι αδιαφιλονίκητες.
Όμως, η εφαρμογή στην πράξη θα αποκαλύψει κατά πόσο οι πρυτανικές αρχές θα τηρήσουν τις χρονικές δεσμεύσεις ή θα επιχειρήσουν να «γονατίσουν» υποθέσεις με διοικητικά εμπόδια. Για παράδειγμα: Μπορεί να μην συγκροτήσουν εγκαίρως το πειθαρχικό συμβούλιο, ώστε να καθυστερήσουν διαδικασίες. Να μην ορίσουν σύντομα απολογίες ή ανακρίσεις, επικαλούμενοι φόρτο εργασίας ή έλλειψη προσωπικού. Να μην εφαρμόσουν τη διαδικασία εκτίμησης ζημιών σε περιπτώσεις καταστροφής με άσχετα επιχειρήματα. Να αδυνατούν να εκδώσουν αιτιολογημένες αποφάσεις, αφήνοντας εκκρεμότητες για περισσότερο χρόνο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υποχρέωση λογοδοσίας και η δυνατότητα δικαστικής ελέγχου αποτελούν τα απαραίτητα όπλα ελέγχου.
Ευθύνη των φοιτητών για ζημίες – Αποκατάσταση και διαφάνεια
Μια ιδιαίτερα κρίσιμη διάσταση της νέας ρύθμισης είναι η συγχώνευση της πειθαρχικής διαδικασίας με τη διαδικασία εκτίμησης ζημιών στις περιπτώσεις καταστροφής περιουσίας.
Η λογική είναι διπλή: ο φοιτητής πρέπει, πέραν της ποινής, να επωμιστεί την υλική ευθύνη για την αποκατάσταση της ζημιάς που προκάλεσε — είτε με αποκατάσταση, είτε με χρηματική αποζημίωση. Η ποινή, που θα επιβληθεί πρέπει να είναι αναλογική με τη ζημία και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν. Η Μονάδα Ασφάλειας/Προστασίας του ιδρύματος (ή ισότιμος φορέας) οφείλει να παρέχει τεκμηριωμένη εκτίμηση ζημιών ώστε η επιβολή ποινής να μην στηρίζεται σε υποκειμενικές εκτιμήσεις ή υπερβολές.
Με την τήρηση των ανωτέρω, ενισχύεται η ιδέα ότι η πειθαρχία δεν είναι απλώς τιμωρία, αλλά εξασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου αγαθού – η πανεπιστημιακή υποδομή ανήκει σε όλους. Η δε αποκατάσταση ζημιών πρέπει να εκλαμβάνεται ως στοιχείο δικαιοσύνης απέναντι στην κοινότητα.
Ταυτόχρονα, τα ΑΕΙ υποχρεούνται να λάβουν προληπτικά μέτρα ασφαλείας για την προστασία της υποδομής τους (όπως συστήματα εποπτείας, κάμερες, φύλαξη, συστήματα συναγερμού) ώστε να περιορίζονται οι ευκαιρίες φθοράς. Αν ένα ίδρυμα δεν μεριμνήσει επαρκώς για την ασφάλεια των εγκαταστάσεών του, δεν μπορεί να καταλογίζει αποκλειστικά ευθύνη στους φοιτητές για κάθε ζημιά. Η ‘πρόκληση’ τώρα για τα Ιδρύματα είναι να θεσμοθετήσουν αξιόπιστα σχέδια ασφάλειας και προστασίας υλικού ενώ η προθεσμία είναι τα τέλη Δεκεμβρίου 2025.
Προστασία δικαιωμάτων φοιτητών – Ισορροπία με την πειθαρχία
Το νέο πλαίσιο δεν είναι αυταρχικό αλλά συμπεριλαμβάνει και διασφαλίσεις υπέρ των φοιτητών, ώστε οι πειθαρχικές διαδικασίες να μην γίνουν εργαλείο πειθαναγκασμού:
Ο φοιτητής έχει δικαίωμα ακρόασης, έγγραφης πρόσκλησης, εύλογου χρόνου προετοιμασίας (τουλάχιστον 5 ημέρες).
Η απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη, να τεκμηριώνει τα πραγματικά περιστατικά και το σκεπτικό της ποινής.
Δικαίωμα προσφυγής σε διοικητικό εφετείο για αποφάσεις πέραν της έγγραφης επίπληξης.
Ο νόμος εφαρμόζει αρχές του ποινικού δικαίου/δικαιώματα διαδικασίας (όπου συμβιβάζονται με τη φύση της πειθαρχικής διαδικασίας), όπως η αρχή της νομιμότητας, της αναλογικότητας, του τεκμηρίου αθωότητας, της ακρόασης, του δικαιώματος υπεράσπισης.
Η αρχή της αναδρομικότητας του ευμενέστερου νόμου ισχύει: αν κάποια νέα ρύθμιση ευνοεί τον φοιτητή, εφαρμόζεται.
Έτσι, η πειθαρχία δεν μπορεί να μετατραπεί σε αυθαίρετο εργαλείο. Ο νόμος προσπαθεί να θέσει «φρένα» — όμως αυτά θα λειτουργήσουν μόνο αν οι διαδικασίες σε επίπεδο ιδρυμάτων είναι ανοιχτές, με έλεγχο και διαφάνεια.
Προκαταρκτικές προτάσεις για τα ΑΕΙ
Για να λειτουργήσει το νέο πλαίσιο ως ενεργός μηχανισμός πειθαρχικής τάξης με ορθολογικό και δίκαιο χαρακτήρα, τα ΑΕΙ πρέπει να λάβουν τα ακόλουθα μέτρα:
Ενημέρωση της ακαδημαϊκής κοινότητας
– Ανακοίνωση και διάχυση της εγκυκλίου, εκπαιδευτικά σεμινάρια, ενσωμάτωση σε φοιτητικούς κανονισμούς
– Εξασφάλιση ότι κάθε φοιτητής/τρια γνωρίζουν τα πειθαρχικά παραπτώματα και τις συνέπειες
Αναθεώρηση εσωτερικών κανονισμών
– Συμβατότητα με το νέο νόμο, προβολή διαδικασιών, ενσωμάτωση ρητών όρων
– Κατάργηση ή προσαρμογή διατάξεων που αντικρούουν τις εγκυκλίους
Οργάνωση της πειθαρχικής δομής
– Στελέχωση της Μονάδας Ασφάλειας / Προστασίας με προσωπικό ικανό να καταγράφει ζημιές, φωτογραφίες, αποδεικτικά στοιχεία
– Δημιουργία αρχείου πειθαρχικών υποθέσεων (πιστοποιημένο, με χρονοσήμανση)
– Υποστήριξη του πειθαρχικού συμβουλίου (γραμματειακή υποστήριξη, νομική βοηθητική τεκμηρίωση)
Μηχανισμοί διαφάνειας και εποπτεία
– Κατάρτιση της ετήσιας απολογιστικής έκθεσης και ανάρτηση ανωνυμοποιημένη
– Συνεργασία με το Υπουργείο στην πλατφόρμα παρακολούθησης
– Δημοσιοποίηση βασικών δεικτών (χρόνοι ολοκλήρωσης υποθέσεων, ποσοστά καταδίκης, είδη ποινών)
Προληπτικά μέτρα ασφάλειας
– Εγκατάσταση καμερών, συναγερμών, φύλαξη
– Περιφράξεις ή ελεγχόμενη πρόσβαση σε κρίσιμες υποδομές
– Τακτικός έλεγχος συντήρησης υποδομών ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος φθοράς
– Εκπαίδευση φοιτητών/προσωπικού για σεβασμό κτιρίων, υποδομών, υλικών πόρων
Στρατηγική διαχείρισης κρίσεων και διαμεσολάβηση
– Ανάπτυξη μηχανισμών πρώτης διερεύνησης και διαμεσολάβησης πριν την πειθαρχική διαδικασία
– Φάκελοι προειδοποίησης και ευκαιρίες διορθωτικής συμπεριφοράς
Ποιες είναι οι προοπτικές
Η νέα εγκύκλιος – και το νομοθετικό πλαίσιο, που διευκρινίζει η παρούσα εγκύκλιος -αποτελούν μια σημαντική τομή για το πειθαρχικό δίκαιο των φοιτητών στα ΑΕΙ. Από τη στιγμή, που η θεωρία μετασχηματιστεί σε πράξη, θα φανεί αν οι δεσμεύσεις για ταχύτητα, διαφάνεια, λογοδοσία και αναλογικότητα θα λειτουργήσουν ως αντίβαρο στην αδράνεια ή την αυθαιρεσία.
Όπως επισημαίνουν κύκλοι του υπουργείου Παιδείας, οι βασικοί παράγοντες που θα καθορίσουν την επιτυχία είναι η καλή πρόθεση και συνέπεια των πρυτανικών αρχών και των διοικήσεων. Η επαρκής στελέχωση και υποστήριξη του πειθαρχικού μηχανισμού. Η ενεργός συμμετοχή και παρακολούθηση από τη φοιτητική κοινότητα. Η λειτουργία των ελεγκτικών και ένδικων μηχανισμών με διαφάνεια.
Αν όλα λειτουργήσουν σωστά, το νέο σύστημα μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη της πανεπιστημιακής κοινότητας — δηλαδή, ότι «κανείς δεν είναι υπεράνω, αλλά επίσης ότι δεν θα τιμωρείται κανείς αδίκως», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Σε αντίθετη περίπτωση, η «παρελκυστική πολιτική» ή η διοικητική ολιγωρία μπορεί να υπονομεύσουν τον στόχο: το νέο πλαίσιο θεσμοθετεί τα εργαλεία, αλλά η πραγματική πρόκληση είναι να εφαρμοστούν. Κι αυτό εξαρτάται — κυριολεκτικά — από το πώς τα ΑΕΙ και οι ίδιοι οι φοιτητές θα ενεργήσουν στο επόμενο διάστημα.
